De M10 tank destroyer, formeel bekend als de 3-inch Gun Motor Carriage M10 (M10 GMC), was een Amerikaanse tankjager uit de Tweede Wereldoorlog. Ontworpen om vijandelijke tanks te vernietigen, werd de M10 het meest geproduceerde Amerikaanse tankdestroyer-model tijdens de oorlog. Het voertuig werd ontwikkeld in reactie op de behoefte aan een snel en krachtig wapen, dat kon inspelen op de Duitse blitzkrieg-tactieken. Ondanks zijn beperkingen bleef de M10 tot het einde van de oorlog in gebruik.
Inhouds opgave
De Amerikaanse tankdestroyer-doctrine
Rol van de tankdestroyer
De Amerikaanse legerdoctrine aan het begin van de Tweede Wereldoorlog maakte onderscheid tussen tanks en tankdestroyers. Tanks moesten door vijandelijke linies breken en de verdediging vernietigen, terwijl tankdestroyers, zoals de M10, waren ontworpen om vijandelijke tanks uit te schakelen. De Tank Destroyer Force werd in 1941 opgericht om de Duitse gepantserde aanvallen te stoppen. In plaats van statische antitankkanonnen in te zetten, moesten tankdestroyers snel reageren op doorbraken en vijandelijke tanks in hinderlagen vernietigen.
De tankdestroyer-tactiek legde de nadruk op snelheid, mobiliteit en vuurkracht in plaats van dikke bepantsering. Het doel was om de vijandelijke tanks vanuit gunstige posities te beschieten en zich snel te verplaatsen als de vijand terugsloeg. Directe gevechten met vijandelijke tanks moesten zoveel mogelijk worden vermeden.
Ontwikkeling van de M10
De behoefte aan een nieuw ontwerp
Na de oprichting van de Tank Destroyer Force werd al snel duidelijk dat er een nieuw voertuig nodig was. Het Amerikaanse leger had behoefte aan een tankdestroyer met een volledig draaiende koepel, aangezien eerdere modellen, zoals de T24, onvoldoende bescherming boden en te traag waren. In november 1941 gaf het leger de opdracht voor de ontwikkeling van een nieuw voertuig dat voldeed aan deze eisen. De eerste prototypes van de M10 werden in april 1942 geleverd, en na enkele aanpassingen aan de romp en koepel werd het model in juni 1942 goedgekeurd voor productie als de “3-inch Gun Motor Carriage M10”.
Productie en varianten
De M10 werd geproduceerd in twee varianten: de M10 GMC, gebouwd op het chassis van de M4A2 Sherman tank, en de M10A1, die het M4A3-chassis gebruikte. De productie van de M10 liep van september 1942 tot december 1943, terwijl de M10A1 werd geproduceerd van oktober 1942 tot november 1943. In totaal werden er 4.993 M10’s en 1.413 M10A1’s gebouwd.
Ontwerp en bewapening
Bepantsering en mobiliteit
De M10 was gebaseerd op het chassis van de M4 Sherman tank, maar zijn ontwerp legde de nadruk op vuurkracht en mobiliteit in plaats van bescherming. De bepantsering van de M10 was relatief dun, variërend van 9,5 mm tot 57 mm, maar was schuin geplaatst om vijandelijk vuur beter te kunnen afwenden. Het voertuig had een open koepel, wat de zichtbaarheid en communicatie van de bemanning verbeterde, maar hen ook kwetsbaar maakte voor vijandelijk vuur, vooral van mortieren en granaatscherven.
De koepel van de M10 was handmatig draaibaar, wat het voertuig een nadeel gaf in snelle gevechtssituaties. Het duurde ongeveer 80 seconden om de koepel 360 graden te draaien, wat trager was dan bij andere tanks uit dezelfde periode.
Bewapening
De belangrijkste bewapening van de M10 was het 3-inch kanon M7, dat effectief was tegen de meeste Duitse tanks aan het begin van de oorlog. Het kanon kon vijf verschillende soorten munitie afvuren, waaronder pantser doorborende granaten (AP), hoog explosieve granaten (HE) en rookgranaten. Het voertuig was ook uitgerust met een .50 kaliber Browning machinegeweer voor luchtafweer en nabij verdediging.
De M10 vervoerde in totaal 54 schoten van 3-inch munitie, en de bemanning had ook persoonlijke wapens, zoals M1-karabijnen en Thompson-machinepistolen, voor zelfverdediging.
Operationele inzet
Eerste gevechtsinzet in Noord-Afrika
De M10 maakte zijn gevechtsdebuut tijdens de Slag bij El Guettar in maart 1943, tijdens de Tunesische campagne in Noord-Afrika. Het voertuig bleek effectief tegen de meeste Duitse tanks die toen in gebruik waren, waaronder de Panzer III en Panzer IV. Tijdens deze slag vernietigden M10’s van het 899e Tankdestroyer bataljon en M3 Gun Motor Carriages van het 601e Tankdestroyer bataljon samen 30 Duitse tanks, hoewel ze ook aanzienlijke verliezen leden.
Operaties in Europa
De M10 werd op grote schaal ingezet tijdens de Normandië-campagne van 1944. Het 3-inch kanon van de M10 bleek echter ineffectief tegen de dikkere frontale bepantsering van de Duitse Panther-tanks. Dit leidde ertoe dat Eisenhowers hoofdkwartier in juli 1944 beval om de M10 geleidelijk te vervangen door de M36 Tankdestroyer, die was uitgerust met een krachtiger 90 mm kanon.
Ondanks deze tekortkomingen behaalde de M10 in Europa aanzienlijke successen. Tijdens de Duitse tegenaanval bij Le Dézert vernietigde het 899e Tankdestroyer bataljon 12 Panthers, een Panzer IV en een Sturmgeschütz III. De M10 bleef een belangrijk onderdeel van de Amerikaanse gepantserde strijdkrachten tot het einde van de oorlog.
Gebruik door geallieerde troepen
Naast de Verenigde Staten werd de M10 ook gebruikt door de geallieerden, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Vrije Franse troepen. Het Verenigd Koninkrijk paste ongeveer 1.017 M10’s aan door ze uit te rusten met het krachtigere 17-ponder kanon, en deze aangepaste voertuigen stonden bekend als de “Achilles”. De Franse troepen gebruikten de M10 ook tijdens de bevrijding van Parijs in 1944, waar een enkele M10 met de naam “Sirocco” een Duitse Panther uitschakelde vanaf een afstand van 1.800 meter.
Naoorlogse dienst
Na de Tweede Wereldoorlog werden veel M10’s overgedragen aan bondgenoten van de Verenigde Staten via de Mutual Defense Assistance Act. Landen zoals België, Nederland en Denemarken ontvingen M10’s als militaire surplus. Ook Israël en de Republiek China verkregen M10’s, vaak door ze aan te passen aan hun eigen behoeften. Israël gebruikte bijvoorbeeld omgebouwde M10’s tot in de jaren zestig, waarbij ze het oorspronkelijke kanon vervingen door een krachtiger 75 mm kanon.
Conclusie
De M10 tank destroyer was een belangrijk onderdeel van de Amerikaanse gepantserde strijdkrachten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel het ontwerp tekortkomingen had, zoals de dunne bepantsering en de trage koepel draaimechanisme, bleek de M10 effectief tegen de meeste Duitse tanks in de vroege oorlogsjaren. Het voertuig speelde een cruciale rol in verschillende gevechten, van Noord-Afrika tot Europa, en bleef in gebruik tot het einde van de oorlog. Na de oorlog vond de M10 zijn weg naar verschillende landen, waar het vaak werd aangepast en gebruikt in latere conflicten.
Bronnen en meer informatie
- Zaloga, S. J. (1996). US Tank Destroyers 1941–45. Osprey Publishing.
- Doyle, D. (2017). M10 Tank Destroyer Walk Around. Squadron/Signal Publications.
- Yeide, H. (2007). The Tank Killers: A History of America’s World War II Tank Destroyer Force. Casemate Publishers.
- Afbeelding:United States Army, Public domain, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
