De Lanchester was een submachinegeweer, bekend als “machine carbine”, geproduceerd door de Sterling Armaments Company tussen 1941 en 1945. Dit wapen was gebaseerd op het Duitse MP 28/II-model en werd voornamelijk gebruikt door de Britse Royal Navy.
Inhouds opgave
Ontwikkeling en achtergrond
Na de evacuatie van Duinkerken in 1940 had de Britse Royal Air Force (RAF) dringend behoefte aan een submachinegeweer om vliegvelden te verdedigen. In plaats van een volledig nieuw ontwerp te ontwikkelen, koos men voor een bestaand ontwerp om tijd te besparen. Het Duitse MP 28/II diende als basis na het analyseren van twee exemplaren uit Ethiopië. De Britse Admiraliteit sloot zich aan bij dit initiatief en speelde een belangrijke rol in het ontwerp, waarbij de meeste geproduceerde Lanchesters uiteindelijk in dienst van de Royal Navy kwamen.
Het wapen kreeg de naam Lanchester ter ere van George Herbert Lanchester, verantwoordelijk voor de productie bij de Sterling Armaments Company. Het bedrijf zou later ook het beroemde Sterling submachinegeweer produceren.
Ontwerpkenmerken
De Lanchester werd ontworpen met het oog op robuustheid en betrouwbaarheid, bedoeld voor rollen zoals het bewaken van gevangenen en het ondersteunen van landings- en aanvalsploegen. Het was een zwaar en solide wapen, een scherp contrast met de eenvoudigere Sten-gun, die ook in die tijd werd gebruikt.
Hoofdkenmerken
- Constructie: De Lanchester had een houten kolf, vergelijkbaar met de Lee-Enfield servicegeweren, en een machinaal vervaardigde stalen actie en sluitblok.
- Bevestigingen: Aan de loop was een houder gemonteerd voor het 1907-bajonet, hetzelfde type dat werd gebruikt bij de Lee-Enfield No. 1 Mk. III*.
- Kaliber en magazijn: Het wapen gebruikte 9×19mm Parabellum-munitie en was uitgerust met een recht magazijn voor 50 patronen. Dit magazijn kon worden vervangen door het kortere 32-schots magazijn van de Sten.
- Richtmiddelen: De Mk.1-versie had instelbare richtmiddelen van 100 tot 600 yard, terwijl de Mk.1*-versie simplistische richtmiddelen had met instellingen van 100 en 200 yard.
Productie en distributie
De eerste productieovereenkomst werd gesloten op 13 juni 1941, met een initiële bestelling van 50.000 stuks, voornamelijk bedoeld voor de Royal Navy. De British Army koos ervoor om Amerikaanse Thompson-machinepistolen te gebruiken, terwijl de RAF het S&W Model 1940 Light Rifle testte, dat uiteindelijk niet werd aangenomen.
Productievolume en fabrieken
- Sterling (Dagenham en Northampton): Ongeveer 74.579 exemplaren.
- Greener: Ongeveer 16.990 exemplaren.
- Boss: Ongeveer 3.900 exemplaren.
De productie werd verdeeld over vier assemblagelocaties, waarbij drie bedrijven daadwerkelijk contracten ontvingen. Sommige vroege modellen werden uitsluitend aangeduid met serienummers en een ‘S’, ‘A’, of ‘SA’ prefix.
Markeringen en identificatie
Het jaar van fabricage was te vinden nabij het militaire keurmerk op de bovenste rand van de magazijnbehuizing. Sterling Mk.1-modellen waren voorzien van inscripties als:
LANCHESTER
MK.I
SA.
XXXX
De “S” duidt op Sterling-productie, gevolgd door een serienummer.
Operationeel gebruik
De Lanchester was een open-bout, zelfladend terugslaggeweer met een selecteerbare vuuroptie (bij de vroege Mk.1-modellen). Het ontwerp maakte gebruik van een houten kolf die aan de voorkant van de ontvanger draaibaar was voor onderhoud en demontage. De veiligheidsfunctie was ingebouwd als een uitsparing in de ontvanger, waarmee de sluiter in een gespannen positie kon worden vergrendeld. Het wapen stond echter bekend om het risico van onbedoeld afgaan als het werd laten vallen.
Gebruik en inzet
De Lanchester werd uitgebreid gebruikt door de Royal Navy en, in mindere mate, door de Royal Canadian Navy en andere Commonwealth-vloten. De laatste exemplaren werden in de jaren 1970 uit de actieve dienst gehaald en zijn nu gewilde verzamelobjecten. Verschillende Lanchesters werden na de oorlog verkocht aan andere landen zoals Chili, Egypte en Argentinië. Deze wapens werden vaak geleverd in combinatie met andere marine-uitrusting, zoals voormalige Royal Navy-schepen.
Naoorlogs gebruik en incidentele vondsten
Een opvallend voorbeeld van het blijvende bestaan van de Lanchester was de vondst tijdens de Israël-Hamas oorlog in 2023. Een Lanchester werd aangetroffen in een wapenopslagplaats die door de Israëlische strijdkrachten in beslag was genomen na de Be’eri-massamoord.
Conclusie
De Lanchester was een betrouwbaar en goed ontworpen submachinegeweer dat zijn waarde bewees tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Ondanks zijn zware constructie en beperkte productievolume bleef het een integraal onderdeel van de bewapening van de Royal Navy en andere militaire eenheden. Het wapen symboliseert de noodzaak van snelle aanpassingen en gebruik van bestaande technologieën tijdens crisisomstandigheden.
Bronnen en meer informatie
- Jones, Richard D., en Leland S. Ness. Jane’s Infantry Weapons 2009-2010. Jane’s Information Group.
- Afbeelding: Rleoster, CC0, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
