Kurt Max Franz Daluege (15 september 1897 – 24 oktober 1946) was een Duitse SS- en politiefunctionaris die diende als hoofd van de Ordnungspolizei (Ordepolitie) in nazi-Duitsland van 1936 tot 1943. Daarnaast was hij plaatsvervangend/waarnemend Protector van Bohemen en Moravië van 1942 tot 1943. Geboren in Kreuzburg (nu Kluczbork), in de Duitse provincie Silezië, groeide Daluege op als zoon van een Pruisische staatsambtenaar. Hij meldde zich in 1916 aan bij het Pruisische leger en diende in het 7e Garderegiment Infanterie, waar hij betrokken was bij gevechten aan zowel het oost- als het westfront tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Tijdens zijn dienst aan het westfront raakte Daluege zwaar gewond aan het hoofd en de schouder, wat leidde tot een gedeeltelijke invaliditeit van 25%. Voor zijn moed werd hij onderscheiden met het IJzeren Kruis Tweede Klasse en het Zwarte Wondeninsigne. Na de oorlog sloot hij zich aan bij de Freikorps Rossbach, een paramilitaire organisatie die actief was in de Weimarrepubliek en betrokken was bij gevechten in de regio Silezië.
Inhouds opgave
Politieke opkomst en nazi-activiteiten
In 1922 trad Daluege toe tot de NSDAP, waar hij al snel betrokken raakte bij de Sturmabteilung (SA), de paramilitaire vleugel van de partij. Als leider van de Berlijnse SA en later als plaatsvervangend Gauleiter van Berlijn, speelde hij een cruciale rol in de opkomst van de nazi’s in de hoofdstad. In 1930 stapte hij over naar de Schutzstaffel (SS), waar hij belast werd met het toezicht houden op de SA en andere politieke tegenstanders. Deze taak werd benadrukt tijdens de Berlijnse SA-opstand (Stennes-Putsch) in augustus 1930, waarbij Daluege’s SS-troepen de partijhoofdkwartieren verdedigden.
Na de machtsovername door de nazi’s in 1933, werd Daluege benoemd tot hoofd van de Pruisische politie door Hermann Göring. In deze functie speelde hij een sleutelrol tijdens de Nacht van de Lange Messen in 1934, een bloedige zuivering waarbij de leiding van de SA, inclusief Ernst Röhm, werd uitgeschakeld. Dit consolidatieproces versterkte de positie van de SS binnen het naziregime, en Daluege’s invloed groeide navenant.
Daluege’s opvattingen over orde en veiligheid waren streng, en hij was een fervent voorstander van het elimineren van zogenaamde “volksvijanden” door staatsinterventie. Zijn loyaliteit aan het nazi-ideaal en zijn bereidheid om geweld te gebruiken, maakten hem een belangrijke figuur in de repressieve structuren van het Derde Rijk.
Chief van de Ordnungspolizei en de Holocaust
In 1936 werd de Duitse politie gereorganiseerd en werd Daluege benoemd tot Chief van de Ordnungspolizei (Orpo), een organisatie die verantwoordelijk was voor het toezicht op de gemeentepolitie, de landelijke gendarmerie en andere politiediensten in het Derde Rijk. Onder Daluege’s leiding bereikte de Orpo een personeelsbestand van meer dan 120,000 actieve leden tegen het begin van de Tweede Wereldoorlog. Deze eenheid was betrokken bij talrijke gewelddadige onderdrukkingsoperaties en speelde een cruciale rol in de uitvoering van de Holocaust.
Daluege’s betrokkenheid bij de Holocaust was niet beperkt tot organisatorische taken; hij was persoonlijk getuige van massale executies. In 1941 woonde hij de executie bij van 4,435 Joden door Politiebataljon 307 nabij Brest-Litowsk en een massamoord op Joden in Minsk. Deze gruweldaden maakten deel uit van het bredere vernietigingsbeleid van het naziregime, en Daluege’s handtekening stond op deportatiebevelen voor Joden uit Duitsland, Oostenrijk en het Protectoraat Bohemen en Moravië naar vernietigingskampen in Riga en Minsk.
De brutaliteit van Daluege’s beleid werd verder onderstreept in een rapport van 5 september 1939, waarin hij de methoden beschreef voor repressieve operaties in Polen. Hij gaf bevelen voor de ophanging van Poolse verzetsstrijders als waarschuwing voor de bevolking, een maatregel die typerend was voor de meedogenloze onderdrukkingsstrategie van het Derde Rijk.
Waarnemend Protector van Bohemen en Moravië
Na de moord op Reinhard Heydrich, de plaatsvervangend Protector van Bohemen en Moravië, in 1942, werd Daluege benoemd tot waarnemend Protector. Zijn aanstelling was grotendeels symbolisch, aangezien Hitler weinig logica had voor zijn keuze, behalve dat Daluege al in Praag was voor medische behandeling. Ondanks zijn tijdelijke rol, was Daluege verantwoordelijk voor enkele van de meest beruchte wraakacties van het Derde Rijk, waaronder de vernietiging van de dorpen Lidice en Ležáky.
Als vergelding voor de moord op Heydrich beval Daluege de volledige uitroeiing van de mannelijke bevolking van Lidice, terwijl vrouwen en kinderen naar concentratiekampen werden gedeporteerd. Deze acties weerspiegelden niet alleen Daluege’s strikte naleving van nazi-ideologie en bevelen, maar ook zijn bereidheid om extreme maatregelen te nemen tegen burgers in bezette gebieden.
Verval en eindfase van de carrière
In 1943 werd Daluege getroffen door een zware hartaanval, waardoor hij zijn dagelijkse taken niet langer kon uitvoeren. In augustus van dat jaar werd hij officieel ontheven van zijn verantwoordelijkheden en bracht de rest van de oorlog door op een landgoed in West-Pommeren, een eigendom dat hem door Hitler was geschonken. Daluege’s afwezigheid uit de actieve dienst betekende echter niet het einde van zijn betrokkenheid bij het nazi-apparaat, aangezien hij nog steeds een invloedrijke figuur bleef binnen de SS-kringen.
Na de val van het Derde Rijk in mei 1945, werd Daluege gearresteerd door Britse troepen in Lübeck. Hij werd aanvankelijk geïnterneerd in Luxemburg en later overgebracht naar Neurenberg, waar hij als een van de “grote oorlogsmisdadigers” werd vastgehouden. Tijdens zijn internering bleef Daluege onvermurwbaar in zijn overtuigingen en betuigde hij geen spijt over zijn acties, bewerend dat hij slechts bevelen opvolgde en geliefd was bij “drie miljoen politieagenten.”
Proces en veroordeling
In september 1946 werd Daluege uitgeleverd aan Tsjechoslowakije, waar hij terechtstond voor zijn rol in de misdaden tegen de menselijkheid, vooral gepleegd tijdens zijn tijd als waarnemend Protector van Bohemen en Moravië. Het proces vond plaats in Praag en belichtte zijn betrokkenheid bij de repressieve maatregelen tegen de Tsjechische bevolking, waaronder de gruwelijke wraakacties na de moord op Heydrich. Daluege toonde tijdens het proces geen berouw en bleef volhouden dat hij slechts handelde uit gehoorzaamheid aan de bevelen van hogerhand.
Op 23 oktober 1946 werd Daluege schuldig bevonden aan alle aanklachten en ter dood veroordeeld. De volgende dag, 24 oktober 1946, werd hij opgehangen in de Pankrác-gevangenis in Praag. Zijn executie markeerde het einde van een carrière die doordrenkt was van geweld en onderdrukking, en bevestigde zijn plaats in de geschiedenis als een van de meest beruchte nazi-functionarissen.
Conclusie
Kurt Daluege was een belangrijke figuur binnen het nazi-apparaat, wiens carrière zich uitstrekte over cruciale periodes van de opkomst en val van het Derde Rijk. Zijn betrokkenheid bij de reorganisatie van de politie en de uitvoering van repressieve maatregelen, zowel in Duitsland als in de bezette gebieden, markeert hem als een centrale speler in de handhaving van nazi-ideologieën en praktijken. Daluege’s onwrikbare loyaliteit aan Hitler en zijn bereidheid om gewelddadige bevelen op te volgen, maakten hem tot een invloedrijke en gevreesde figuur.
Na de oorlog bracht zijn proces in Tsjechoslowakije de omvang van zijn misdaden aan het licht, met name zijn rol in de wraakacties na de moord op Heydrich en de deelname aan de Holocaust. De vernietiging van dorpen zoals Lidice blijft een blijvend symbool van de wreedheid van het nazi-regime en de extreme maatregelen die werden genomen om tegenstanders te intimideren en te onderdrukken.
Bronnen en meer informatie
- Klee, Ernst (2007). Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. Fischer Taschenbuch Verlag.
- Browder, George C. (1996). Foundations of the Nazi Police State: The Formation of Sipo and SD. University Press of Kentucky.
- Longerich, Peter (2010). Heinrich Himmler: A Life. Oxford University Press.
- Reitlinger, Gerald (1989). The SS: Alibi of a Nation, 1922–1945. Da Capo Press.
- Williams, Max (2001). Reinhard Heydrich: The Biography. Vol. 1. Ulric Publishing.
- Afbeelding: Bundesarchiv, Bild 183-2007-1010-502 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940
