
De KMS Blücher, een zware kruiser van de Admiral Hipper-klasse, speelde een centrale rol in de Duitse invasie van Noorwegen in april 1940. Het schip werd echter vernietigd door Noorse kustverdediging, wat een onverwachte tegenslag betekende voor de Duitse plannen. De KMS Blücher was de tweede van vijf zware kruisers van de Admiral Hipper-klasse, gebouwd door de Kriegsmarine, het marinecomponent van Nazi-Duitsland. Deze schepen werden ontwikkeld als onderdeel van de Duitse herbewapening na het aan de macht komen van de Nazi-partij.
Inhouds opgave
Ontwerp en technische specificaties
De Admiral Hipper-klasse, waartoe de KMS Blücher behoorde, was ontworpen om de beperkingen van het Verdrag van Versailles te omzeilen. Hoewel de Anglo-Duitse Zeeverdrag toestond dat Duitse schepen een maximale waterverplaatsing van 10.000 ton hadden, overschreden deze schepen de limiet aanzienlijk. De KMS Blücher had een ontwerpverplaatsing van 16.170 ton en een volle laadverplaatsing van 18.200 ton.
Belangrijke technische specificaties:
- Lengte: 203,2 meter
- Breedte: 22 meter
- Diepgang: 7,2 meter (volgeladen)
- Snelheid: 32 knopen (59 km/u)
- Bewapening:
- 8 × 20,3 cm kanonnen
- 12 × 10,5 cm luchtafweerkanonnen
- 12 × 3,7 cm en 8 × 2 cm luchtafweerkanonnen
- 12 × 53,3 cm torpedobuizen
- Bemanning: 42 officieren en 1.340 matrozen
- Pantsering:
- Gordel: 70–80 mm
- Pantserdek: 20–50 mm
- Geschuttorens: 105 mm
De aandrijving van het schip werd verzorgd door drie Blohm & Voss-stoomturbines, aangedreven door twaalf ultra-hogedrukketels. Dit gaf het schip een vermogen van 132.000 pk en een topsnelheid van 32 knopen.
Radar
De KMS Blücher was uitgerust met radar, maar in een vroege en relatief eenvoudige vorm vergeleken met latere ontwikkelingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Duitse oorlogsschepen uit deze periode, waaronder de schepen van de Admiral Hipper-klasse, waren uitgerust met de FuMO 22-radar (Funkmess-Ortung), een maritieme radar die voornamelijk werd gebruikt voor het detecteren van schepen en vliegtuigen op middellange afstanden.
De FuMO 22-radar, een vroege detectietechnologie, kon vijandelijke schepen en vliegtuigen op middellange afstand lokaliseren. Deze technologie was echter minder effectief in de smalle fjorden van Noorwegen.
Vuurleiding
De KMS Blücher beschikte over een centraal vuurleidingssysteem dat optische afstandsmeters en elektro-mechanische computers combineerde om haar artillerie te richten. Het hoofdgeschut (20,3 cm kanonnen) werd aangestuurd via de Seeadler vuurleidingscomputer, terwijl de luchtafweergeschutsystemen (10,5 cm, 3,7 cm en 2 cm kanonnen) deels autonoom opereerden of via de Geräte 40 computer. De radar (FuMO 22) ondersteunde doelopsporing, maar was beperkt geïntegreerd met het vuurleidingssysteem. Tijdens de slag in de Drøbak Sound bleek het systeem niet opgewassen tegen de verrassingsaanval en de complexiteit van de fjord, wat bijdroeg aan het verlies van de Blücher.
Bouw en vroege inzet
De kiel van de KMS Blücher werd op 15 augustus 1935 gelegd bij de Deutsche Werke-scheepswerf in Kiel. De tewaterlating vond plaats op 8 juni 1937, en het schip werd op 20 september 1939 officieel in gebruik genomen. Tijdens de bouw werden enkele ontwerpwijzigingen aangebracht, waaronder het vervangen van een rechte boeg door een klipperboeg, waardoor de lengte werd vergroot tot 205,9 meter.
Na haar voltooiing onderging de KMS Blücher uitgebreide zeetesten en oefeningen in de Oostzee. In april 1940 werd het schip formeel gereed verklaard voor militaire operaties en toegewezen aan de invasievloot voor Noorwegen, beter bekend als Operatie Weserübung.
Operatie Weserübung: De aanval op Noorwegen
Op 5 april 1940 vertrok de KMS Blücher vanuit Swinemünde als vlaggenschip van Konteradmiral Oskar Kummetz. Het schip vervoerde ook 800 soldaten van de 163e Infanteriedivisie. Het doel was het snel innemen van Oslo, de Noorse hoofdstad, via de Oslofjord.
Tijdens de nacht van 8 op 9 april werd de Duitse vloot opgemerkt door Noorse kustwachten, wat leidde tot een reeks defensieve acties. Ondanks waarschuwingen en beschietingen door Noorse kustbatterijen zette de KMS Blücher haar koers voort. Uiteindelijk werd het schip getroffen door granaten en torpedo’s afgevuurd vanuit het Oscarsborg-fort, wat leidde tot zware schade.
KMS Blücher: Duitse zware kruiser en de invasie van Noorwegen
Gevechten en het zinken van de KMS Blücher
De KMS Blücher speelde een sleutelrol in de vroege uren van de Duitse invasie van Noorwegen op 9 april 1940. Onderdeel van Groep 5, het Duitse aanvalseskader dat Oslo moest innemen, voer de Blücher de Oslofjord binnen. De verdediging van de Noorse kust was verzwakt door beperkte middelen en verouderde uitrusting, maar de verrassing lag aan Noorse zijde.
Bij het naderen van de Oslofjord rond middernacht op 9 april, werden de Duitse schepen gespot door Noorse kustwachten en vuurde de kustbatterij op Rauøy waarschuwingsschoten. Hoewel de Blücher en haar escorte doorstoomden, werden er al snel verdere verdedigingsmaatregelen getroffen door de Noorse bemanning van Oscarsborg.
De slag in de Drøbak Sound
In de vroege ochtend, rond 04:20 uur, kwam de KMS Blücher onder vuur te liggen van de zware kustbatterijen van het Oscarsborg-fort. Twee 28 cm-kanonnen, genaamd “Moses” en “Aaron”, vuurden op korte afstand granaten af op de Blücher, waarvan één het dek beschadigde en een grote brand veroorzaakte. Een tweede granaat sloeg in nabij het vliegtuigdek en ontplofte, waarbij zowel het schip als haar Arado 196-verkenningsvliegtuigen in brand raakten.
Naast het artillerievuur werd de KMS Blücher geraakt door twee torpedo’s, afgevuurd vanuit een geheime torpedobatterij in de nabijheid van het fort. De eerste torpedo trof de machinekamer en veroorzaakte grootschalige schade aan de aandrijfsystemen. De tweede torpedo sloeg in nabij de opslagruimtes van munitie en brandstof, wat leidde tot een catastrofale explosie en een ernstige brand aan boord.

Het zinken van de KMS Blücher
De schade die de KMS Blücher had opgelopen door beschietingen en torpedo-inslagen bleek onherstelbaar. Het schip nam snel water in terwijl de bemanning worstelde om de branden onder controle te krijgen en verdere explosies te voorkomen. Uiteindelijk kapseisde de Blücher rond 07:30 in de Drøbak Sound. Het verlies aan mensenlevens was aanzienlijk; meer dan 600 bemanningsleden en soldaten vonden de dood. Andere schattingen verhogen het aantal slachtoffers tot boven de 1.000. Het zinken van de Blücher vertraagde de Duitse aanval op Oslo en had zowel strategische als humanitaire gevolgen.
Het verlies van de Blücher had directe strategische gevolgen voor de Duitse invasie. De aanvalsmacht van Groep 5 werd gedwongen zich tijdelijk terug te trekken, wat de Noorse regering en het koningshuis de tijd gaf om uit Oslo te vluchten. Ondanks de uiteindelijke val van Oslo enkele dagen later, was de vertraging een belangrijke factor in het behouden van Noorse autonomie in de beginfase van de bezetting.
Het wrak van de KMS Blücher
Het wrak van de KMS Blücher rust op de bodem van de Drøbak Sound, op een diepte van 64 meter. Hoewel een groot deel van het schip intact bleef, veroorzaakte de olie in de brandstoftanks jarenlang lekkages. In 1994 werd een groot deel van de resterende olie verwijderd tijdens een milieucampagne, waarbij ook een van de Arado 196-vliegtuigen werd geborgen. Het vliegtuig is nu tentoongesteld in het Flyhistorisk Museum in Stavanger.
In 2016 werd het wrak officieel aangewezen als oorlogsgraf en beschermd als cultureel erfgoed door de Noorse overheid. Deze status is bedoeld om zowel de overblijfselen van de Blücher als de historische betekenis van de slag in de Drøbak Sound te beschermen.
De KMS Blücher was een zware kruiser van de Admiral Hipper-klasse, gebouwd als onderdeel van de herbewapening van Duitsland in de jaren 1930. Het schip maakte deel uit van de maritieme uitbreidingsplannen van Duitsland en speelde een rol in de invasie van Noorwegen in april 1940. Tijdens deze operatie werd de Blücher ingezet om Oslo in te nemen, maar het schip werd onverwacht vernietigd door de Noorse kustverdediging in de Drøbak Sound.
Het verlies van de Blücher vertraagde de Duitse aanval op Oslo en bood de Noorse regering de kans om zich terug te trekken, waardoor het moreel van het land tijdelijk werd versterkt. Hoewel de stad uiteindelijk in Duitse handen viel, was de vertraging strategisch van belang voor Noorwegen en haar bondgenoten.
Conclusie
De KMS Blücher was een zware kruiser van de Admiral Hipper-klasse, gebouwd tijdens de herbewapening van Duitsland in de jaren 1930. Tijdens de invasie van Noorwegen in april 1940 speelde het schip een cruciale rol in Operatie Weserübung, maar werd onverwacht vernietigd door de Noorse kustverdediging in de Drøbak Sound. Deze nederlaag markeerde een van de zeldzame vroege successen van de geallieerden en benadrukte hoe lokale tactiek en moed een krachtige invasiemacht konden vertragen.
Het verlies van de Blücher had strategische gevolgen: de Noorse regering en het koningshuis konden ontsnappen, waardoor de Duitse overname van Oslo werd vertraagd. Hoewel de stad uiteindelijk viel, gaf de vertraging Noorwegen tijd om internationale steun te zoeken en haar verzet te organiseren.
Vandaag de dag rust het wrak van de KMS Blücher op de bodem van de Oslofjord, beschermd als oorlogsgraf en cultureel erfgoed. Het wrak herinnert aan de moed van de Noorse verdediging en biedt een tastbaar symbool van de menselijke en strategische complexiteit van oorlog.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding 1: Bundesarchiv, DVM 10 Bild-23-63-09 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Afbeelding 2: Riksarkivet (National Archives of Norway) from Oslo, Norway, No restrictions, via Wikimedia Commons
- Berg, Ole F. (1997). I skjærgården og på havet, Marinens krig 8. april 1940 – 8 mai 1945 (in Norwegian). Marinens krigsveteranforening. ISBN 978-82-993545-2-3.
- Binder, Frank & Schlünz, Hans Hermann. (1990). Schwerer Kreuzer Blücher (in German) (first ed.). Koehlers Verlagsgesellschaft. ISBN 978-3-7822-0487-3.
- Gröner, Erich. (1990). German Warships: 1815–1945. Vol. I: Major Surface Vessels. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6.
- Koop, Gerhard & Schmolke, Klaus-Peter. (1992). Die Schweren Kreuzer der Admiral Hipper-Klasse [The Heavy Cruisers of the Admiral Hipper Class] (in German). Bonn: Bernard & Graefe Verlag. ISBN 978-3-7637-5896-8.
- Lunde, Henrik O. (2010). Hitler’s Pre-Emptive War: The Battle for Norway, 1940. Havertown: Casemate Publishers. ISBN 978-1-935149-33-0.
- Rohwer, Jürgen. (2005). Chronology of the War at Sea, 1939–1945: The Naval History of World War Two. Annapolis: US Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-119-8.
- Tamelander, Michael & Zetterling, Niklas. (2001). 9. april, Nazitysklands invasjon av Norge (in Norwegian). Spartacus forlag AS. ISBN 978-82-430-0191-6.
- Williamson, Gordon. (2003). German Heavy Cruisers 1939–1945. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-502-0.
- Bronnen Mei1940