De Kawasaki Ki-102, ook bekend als het Type 4-aanvalsvliegtuig (Japans: 四式襲撃機, Yonshiki shūgeki-ki), was een geavanceerd Japans tweemotorig jachtvliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. Dit langeafstandstoestel was ontworpen om de verouderde Kawasaki Ki-45 Toryu te vervangen en had een veelzijdige rol als zware jager en grondaanvalsvliegtuig. Het geallieerde codenaam voor dit vliegtuig was “Randy”. In dit artikel bespreken we de ontstaansgeschiedenis, ontwerpkenmerken, varianten en operationele inzet van de Ki-102.
Inhouds opgave
Ontwerp en ontwikkeling
De ontwikkeling van de Ki-102 begon als een reactie op de behoefte aan een modern, veelzijdig vliegtuig dat effectief kon worden ingezet tegen vijandelijke bommenwerpers en tanks. Kawasaki’s ontwerp bouwde voort op de ervaring met de Ki-45 Toryu, maar met aanzienlijke verbeteringen op het gebied van motorvermogen, bewapening en snelheid.
Technische specificaties
De Ki-102 had een tweemotorige configuratie, aangedreven door Mitsubishi Ha112-II Ru 14-cilinder luchtgekoelde stermotoren met een vermogen van 1.120 kW (1.500 pk) per motor. De propellers waren driebladige constant-speed propellers, ontworpen om optimale prestaties te leveren op verschillende hoogtes. Het vliegtuig had een bemanning van twee: een piloot en een boordschutter.
Belangrijke specificaties van de Ki-102 Otsu:
- Lengte: 11,45 meter
- Spanwijdte: 15,57 meter
- Hoogte: 3,7 meter
- Vleugeloppervlak: 34 m²
- Leeggewicht: 4.950 kg
- Totaalgewicht: 7.300 kg
- Maximale snelheid: 580 km/u
- Actieradius: 2.000 km
- Dienstplafond: 10.000 meter
De combinatie van de krachtige motoren en het aerodynamische ontwerp zorgden voor een topsnelheid van 580 km/u, een aanzienlijk voordeel in gevechtssituaties.
Bewapening en uitrusting
Een van de meest opvallende aspecten van de Ki-102 was zijn zware bewapening. Het vliegtuig was uitgerust met een 57 mm Ho-401-kanon, waarmee het effectief was tegen zowel gepantserde voertuigen als schepen. In latere versies werd dit vervangen door een 37 mm Ho-204-kanon, dat een hoger schiettempo had. Daarnaast beschikte de Ki-102 over twee 20 mm Ho-5-kanonnen in de buik van het toestel en een 12,7 mm Ho-103-machinegeweer in de achterkant van de cockpit, hoewel deze laatste in sommige varianten werd verwijderd.
Voor grondaanvalsmissies was de Ki-102 Otsu in staat om tot 500 kg aan bommen of een geleide Kawasaki Igo-1b-raket mee te voeren.
Operationele inzet en geschiedenis
De Ki-102 kwam in 1944 in dienst, maar werd voornamelijk in reserve gehouden om Japan te verdedigen tegen een verwachte invasie van de geallieerden. De meest significante inzet van de Ki-102 vond plaats tijdens de Okinawa-campagne, waar enkele eenheden beperkte gevechtsacties uitvoerden.
De reden voor het behoud in reserve was de hoop dat het toestel ingezet kon worden als drager van de Ki-148, een geavanceerde lucht-grondraket die de Japanse luchtmacht nog aan het testen was.
Beperkte inzet
Ondanks de geavanceerde ontwerpkenmerken werd de Ki-102 niet in grootschalige frontliniegevechten ingezet. Dit beperkte operationele gebruik was voornamelijk te wijten aan de verslechterende situatie van Japan in de late oorlogsjaren, evenals logistieke uitdagingen en brandstoftekorten die de inzet van nieuwe vliegtuigen beperkten.
Varianten van de Ki-102
Ki-102 Kō (dagjager)
De Ki-102 Kō was ontworpen als een hogesnelheidsjager voor gebruik overdag. Dit model was qua uiterlijk vergelijkbaar met de Ki-102 Otsu, maar uitgerust met turbosuperchargers die de prestaties op grotere hoogtes verbeterden. De bewapening bestond uit een 37 mm Ho-204-kanon in plaats van het oorspronkelijke 57 mm-kanon, en het 12,7 mm-machinegeweer werd verwijderd om het gewicht te verminderen. Er werden in totaal 26 exemplaren van deze variant gebouwd.
Ki-102 Otsu (grondaanvalsvliegtuig)
De Ki-102 Otsu was de meest geproduceerde variant, speciaal ontworpen voor grondaanvallen. Het toestel behield het oorspronkelijke ontwerp van de prototypes, met aanpassingen zoals een verbeterd staartwiel voor robuustere landingen. In totaal werden 207 toestellen gebouwd.
Ki-102 Hei (nachtjager)
De Ki-102 Hei was een gespecialiseerde nachtjagervariant met een verlengde romp en spanwijdte om plaats te bieden aan radarapparatuur. Onder een koepel van plexiglas was een radar geïnstalleerd, die het toestel in staat stelde om nachtelijke onderscheppingen uit te voeren. De bewapening werd aangepast met oblique-firing 20 mm-kanonnen en 30 mm-kanonnen in de buik van het toestel, geplaatst in een Schräge Musik-configuratie. Er werden slechts twee exemplaren van deze versie gebouwd.
Ki-108 en Ki-108 Kai (hogere varianten)
De Ki-108 was een prototype voor een hoogvliegende jager, gebaseerd op de Ki-102 Otsu. Het toestel was uitgerust met een drukcabine om de bemanning te beschermen tijdens vluchten op grote hoogte. Er werden twee prototypes van de Ki-108 gebouwd, evenals twee verbeterde versies, bekend als de Ki-108 Kai, met een langere romp en vergrote vleugels voor betere prestaties op hoogte.
Technische kenmerken van de Ki-102 Otsu
Algemene kenmerken
- Bemanning: 2 (piloot en boordschutter)
- Vleugelprofiel: NACA 24015 (wortel); NACA 23010 (tip)
- Aandrijving: 2 × Mitsubishi Ha112-II Ru-motoren
- Propellers: Driebladige, constant-speed propellers
Prestatiecijfers
- Maximale snelheid: 580 km/u
- Actieradius: 2.000 km
- Dienstplafond: 10.000 m
- Klimsnelheid: 11,9 m/s
- Vermogens/gewichtsverhouding: 0,417 kW/kg
Bewapening
- Hoofdkanon: 1 × 57 mm Ho-401 (vervangen door 37 mm in de Kō-variant)
- Secundaire bewapening: 2 × 20 mm Ho-5-kanonnen (bij de Hei vervangen door 30 mm)
- Machinegeweer: 1 × 12,7 mm Ho-103 (niet in de Kō-variant)
- Bommenlast: Tot 500 kg of 2 × 200 L drop tanks
Conclusie
De Kawasaki Ki-102 was een indrukwekkend staaltje van Japanse luchtvaarttechniek in de late fase van de Tweede Wereldoorlog. Hoewel het toestel beperkte gevechtsinzet zag, vertegenwoordigde het een belangrijke stap in de ontwikkeling van zware jagers en gespecialiseerde nachtjagers. De Ki-102 was een voorbeeld van de veelzijdigheid en technische innovatie van de Japanse luchtmacht, ondanks de moeilijke omstandigheden waarin het land zich bevond in de laatste oorlogsjaren.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
- Francillon, René J. Japanese Aircraft of the Pacific War. London: Putnam, 1979. (Details over de specificaties en geschiedenis van Japanse vliegtuigen)
- Mikesh, Robert C. Japanese Aircraft, 1910-1941. Smithsonian Institution, 1981.
- Green, William. War Planes of the Second World War, Fighters. Vol. 3. London: Macdonald, 1961.
- Bronnen Mei1940
