De Ilyushin Il-4 (DB-3F), met de NAVO-codenaam “Bob”, was een tweemotorige Sovjet langeafstandsbommenwerper en torpedobommenwerper. Het toestel werd veelvuldig ingezet door zowel de Sovjet Luchtmacht als de Sovjet Marine Luchtvaart tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit artikel gaat dieper in op het ontwerp, de ontwikkeling, de technische specificaties en de operationele geschiedenis van de Ilyushin Il-4.
Inhouds opgave
Ontwerp en ontwikkeling
Herontwerp van de DB-3 naar de Il-4
In 1938 onderging de Ilyushin DB-3 een grondige herziening door het Ilyushin ontwerpbureau. Het doel was om de productie te vergemakkelijken en de prestaties van het vliegtuig te verbeteren. Deze verbeterde versie kreeg de aanduiding DB-3F (Forsirovanniye, wat “versterkt” betekent). Een belangrijke verandering betrof de interne structuur van het vliegtuig, vooral de vleugels. Het gebruik van duralumin in plaats van staal verminderde het gewicht en maakte de productie efficiënter.
Een andere ingrijpende verandering was het brandstofsysteem. De capaciteit werd vergroot en het aantal brandstoftanks werd verminderd, wat het bereik van het vliegtuig verbeterde. De neus van het toestel werd verlengd om de navigator/bommenrichter meer ruimte te geven en om de luchtweerstand te verminderen. Dit verbeterde het aerodynamische ontwerp van het toestel aanzienlijk.
De eerste vlucht van het prototype DB-3F vond plaats op 21 mei 1939, waarbij testpiloot Vladimir Kokkinaki het toestel vloog. Na succesvolle staatstests werd de productie in januari 1940 gestart, en de DB-3F werd aangedreven door de krachtigere Tumansky M-88 motor, die 1.100 pk (820 kW) leverde. In maart 1942 werd de DB-3F officieel omgedoopt tot Il-4.
Aanpassingen tijdens productie
Gedurende de productieperiode van de Il-4 werden verschillende verbeteringen aangebracht. Zo werden sommige series uitgerust met houten buitenvleugels en voorste rompen om metalen te besparen. Het belangrijkste verschil met eerdere versies was echter de vervanging van de lichte 7,62 mm machinegeweren door krachtigere 12,7 mm UBT machinegeweren in de dorsale toren, om de verdediging van het toestel te versterken. Het bleek dat vijandelijke jagers vaak eerst de schutters aanvielen, wat leidde tot het toevoegen van bepantsering rond de schutterposities.
Ondanks deze aanpassingen was het extra gewicht niet volledig gecompenseerd door de verbeterde motoren, waardoor de Il-4 langzamer was dan zijn voorganger. De maximale snelheid van de Il-4 werd gereduceerd tot 404 km/u (251 mph), wat hem kwetsbaar maakte in vergelijking met nieuwere bommenwerpers. Een poging om de prestaties te verbeteren met de ontwikkeling van de Il-6, uitgerust met dieselmotoren, mislukte vanwege de onbetrouwbaarheid van deze motoren.
Technische specificaties van de Ilyushin Il-4
Algemene kenmerken
- Bemanning: 4 (piloot, bombardier/navigator, dorsale schutter/radiotelegrafist, ventrale schutter)
- Lengte: 14,76 m
- Spanwijdte: 21,44 m
- Vleugeloppervlak: 66,7 m²
- Leeg gewicht: 5.800 kg
- Maximaal startgewicht: 12.120 kg
- Motoren: 2 × Tumansky M-88B 14-cilinder luchtgekoelde radiale zuigermotoren, 820 kW (1.100 pk) elk
Prestaties
- Maximumsnelheid: 410 km/u op 6.500 m hoogte
- Bereik: 3.800 km met maximale brandstof, 2.600 km met 1.000 kg bommen
- Dienstplafond: 8.700 m
- Stijgsnelheid: 13,6 minuten tot 5.000 m
Bewapening
- Machinegeweren:
- 2 × 7,62×54mmR ShKAS machinegeweren (1 in de neus, 1 in het ventrale luik)
- 1 × 12,7×108mm UBT machinegeweer in de dorsale toren
- Raketten: 2 × BETAB-750DS 305 mm raketten
- Torpedo’s: 1 × Type 45-36 torpedo van 940 kg
- Bommen: Tot 2.700 kg aan bommen of mijnen
Operationele geschiedenis van de Il-4
Sovjet-Unie
Hoewel de Il-4 slechts een middelzware bommenwerper was, had het toestel een voldoende groot bereik om te worden ingezet voor strategische missies. De prioriteit van de VVS (Sovjet luchtmacht) lag echter niet bij strategische bombardementen, waardoor de Il-4 voornamelijk werd ingezet voor kortere missies. Het vliegtuig werd echter wel gebruikt bij verschillende langeafstandsbombardementen, waaronder enkele missies tegen Berlijn in 1941.
De Il-4 werd vaak uitgerust met een extra 1.000 kg bommen onder de vleugels, bovenop de 2.500 kg bommen die in de interne bommenruimen werden vervoerd. Dit maakte het toestel geschikt voor het uitvoeren van zware bombardementen op kortere afstanden, wat in veel campagnes van cruciaal belang was.
Finland
Tijdens de oorlog kocht Finland vier gecaptured DB-3F toestellen van de Duitse voorraden. Deze kregen de Finse luchtmachtregistraties DF-22 tot DF-25. Hoewel DF-22 onderweg werd vernietigd, werden de overige toestellen door verschillende Finse squadrons gevlogen, waaronder No. 48 Sqn in 1943 en No. 46 Sqn in 1944. De laatste operationele Il-4 werd in februari 1945 naar een depot gestuurd, na een noodlanding in een sneeuwstorm in Öja bij Kokkola.
Il-4 in Strategische Operaties
De Il-4 werd ontworpen met langeafstandsmissies in gedachten, hoewel de Sovjet luchtmacht er de voorkeur aan gaf om de Il-4 in te zetten voor tactische bombardementen. In de vroege oorlogsjaren was de Il-4 echter een van de weinige toestellen van de Sovjet-Unie die in staat was om doelen ver achter de vijandelijke linies aan te vallen. Dit bleek essentieel tijdens de Duitse opmars naar het oosten, waarbij Sovjet-strategische bombardementen gericht waren op Duitse logistieke en industriële doelen.
De bekendste langeafstandsoperatie van de Il-4 was het bombardement op Berlijn in 1941. Deze aanval was bedoeld als vergelding voor de Duitse luchtaanvallen op Moskou en diende als een symbolische overwinning voor de Sovjets.
Operationele Beperkingen
Hoewel de Il-4 een robuust toestel was, kende het ook beperkingen. De snelheid was relatief laag in vergelijking met nieuwere bommenwerpers, waardoor het toestel kwetsbaar was voor vijandelijke jagers. De defensieve bewapening werd weliswaar verbeterd met zwaardere machinegeweren, maar het bleef moeilijk voor de schutters om zich effectief te verdedigen tegen snelle aanvallers. Bovendien hadden de meeste missies van de Il-4 slechts een beperkte impact vanwege het lage aantal bommenwerpers dat kon worden ingezet voor langeafstandsoperaties.
Een ander probleem was de betrouwbaarheid van de motoren, vooral in de vroege productieversies van de Il-4. De Tumansky M-88 motoren verbeterden dit aspect aanzienlijk, maar de eerste versies van de Il-4 hadden te kampen met motorstoringen tijdens missies.
Nasleep en productie
De productie van de Il-4 liep door tot 1945, met meer dan 5.200 exemplaren die van de productielijnen rolden. Hoewel de Il-4 aan het einde van de oorlog verouderd was in vergelijking met nieuwere bommenwerpers zoals de Amerikaanse B-17 Flying Fortress en de Britse Avro Lancaster, bleef het toestel een essentieel onderdeel van de Sovjet luchtmacht tijdens het conflict.
Conclusie
De Ilyushin Il-4 was een veelzijdige bommenwerper die een cruciale rol speelde in de Sovjet luchtcampagnes tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ondanks zijn beperkingen was het toestel effectief in zowel tactische als strategische missies, en het bood de Sovjets de mogelijkheid om doelen diep in het vijandelijke gebied aan te vallen. De combinatie van een robuust ontwerp, langeafstandsbereik en verbeterde bewapening maakte de Il-4 een waardevolle aanwinst voor de Sovjet luchtmacht gedurende het grootste deel van de oorlog.
Bronnen
- Smith, Peter. Soviet Bombers of World War II. Pen & Sword Books, 2006.
- Ilyushin Il-4. “Aviation of the Second World War.” Encyclopedia of Air Power. Geraadpleegd op 10 september 2024.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: Ilyushin Il-4 Public Domain Wiki Commens
