
HMS Valiant was een van de vijf slagschepen uit de Queen Elizabeth-klasse die in de vroege jaren 1910 werd gebouwd voor de Britse Royal Navy. Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde ze een rol in de Slag bij Jutland en voerde ze voornamelijk patrouilles en trainingsoperaties uit in de Noordzee. In de Tweede Wereldoorlog diende ze in zowel de Middellandse Zee als de Verre Oosterse wateren, waar ze betrokken was bij belangrijke operaties.
Inhouds opgave
Ontwerp en Technische Kenmerken
Algemene Ontwerpdoelen
De schepen van de Queen Elizabeth-klasse werden ontworpen als snelle slagschepen die de voorhoede van de Britse vloot konden vormen. Het doel was om schepen te bouwen die zowel een krachtige vuurkracht hadden als een hogere snelheid dan andere slagschepen. Dit maakte ze geschikt om vijandelijke slagschepen aan te vallen en tegelijkertijd andere soorten marineschepen te overklassen.
Specificaties bij Oplevering
- Waterverplaatsing: 32.590 long tons (normaal) tot 33.260 long tons (volgeladen).
- Afmetingen: Lengte 195 meter, breedte 27,6 meter, diepgang 10,1 meter.
- Voortstuwing: Twee sets stoomturbines, aangedreven door 24 Babcock & Wilcox-ketels, met een totaal vermogen van 75.000 shp (56.000 kW).
- Snelheid: 24 knopen (44 km/u).
- Bereik: 5.000 zeemijl (9.300 km) bij een snelheid van 12 knopen.
- Bemanning: 919 personen in 1915, uitgebreid tot 1.218 in 1919.
Bewapening en Pantsering
- Hoofdgeschut: Acht 15-inch (381 mm) kanonnen, gemonteerd in vier dubbele geschuttorens.
- Secundair geschut: Veertien 6-inch (152 mm) kanonnen en twee 3-inch (76 mm) luchtdoelkanonnen.
- Torpedobuizen: Vier 21-inch (533 mm) onderwaterbuizen.
De pantsering bestond uit een waterlijnpantsergordel van 13 inch (330 mm) dikte, een dekpantser variërend van 1 tot 3 inch (25-76 mm) en geschuttorens met een dikte van 11 tot 13 inch (279-330 mm).
Wijzigingen en Verbeteringen (1929–1939)
Tijdens de interbellumperiode onderging HMS Valiant aanzienlijke aanpassingen. Dit omvatte:
- Anti-torpedobulges: Toegevoegd om bescherming tegen torpedo’s te vergroten, waardoor de breedte van het schip toenam tot 31,7 meter.
- Voortstuwingssysteem: Moderne Admiralty-ketels en Parsons-stoomturbines geïnstalleerd, wat het vermogen verhoogde tot 80.000 shp (60.000 kW).
- Bewapening: Nieuwe secundaire kanonnen van 4,5 inch (114 mm) en luchtdoelgeschut toegevoegd, waaronder “pom-pom”-geschuttorens.
Radarsystemen
Type 273 Radar
De Type 273-radar was een maritiem radarsysteem ontworpen voor oppervlakteschepen. Het werd gebruikt voor:
- Doeldetectie: De radar kon schepen en objecten op het wateroppervlak opsporen, zelfs bij slechte zichtomstandigheden, zoals ‘s nachts of bij mist.
- Navigatie: Dankzij de nauwkeurige detectiecapaciteiten vergemakkelijkte de radar veilige navigatie in dichtbevolkte of vijandige wateren.
Type 285 Radar
De Type 285-radar was specifiek ontworpen voor vuurleiding en werd gebruikt voor:
- Artillerievuurleiding: Door nauwkeurige informatie over doelwitten te verstrekken, verbeterde de radar de trefzekerheid van het hoofd- en secundaire geschut.
- Real-time aanpassingen: Het systeem bood gegevens in real-time, wat cruciaal was voor het corrigeren van schoten tijdens gevechten.
Bouw en Indienststelling
HMS Valiant werd op 31 januari 1913 te water gelaten door Fairfield Shipbuilding in Govan, Schotland. Ze werd op 19 februari 1916 in dienst genomen onder het bevel van kapitein Maurice Woollcombe. Haar eerste opdracht was dienst in het 5e Slagsquadron van de Grand Fleet.
Dienst tijdens de Eerste Wereldoorlog
Slag bij Jutland
HMS Valiant nam deel aan de Slag bij Jutland, een van de meest complexe zeeslagen van de Eerste Wereldoorlog, die plaatsvond op 31 mei en 1 juni 1916. De Britse Grand Fleet en de Duitse Hochseeflotte stonden tegenover elkaar in een poging de controle over de Noordzee te behouden.
Tijdens de slag voerde HMS Valiant diverse taken uit. Ze ondersteunde de Britse slagkruisers en opende het vuur op Duitse schepen zoals de SMS Moltke, die lichte schade opliep door een treffer van Valiant. Ondanks hevige beschietingen van de Duitse vloot wist HMS Valiant grote schade te vermijden dankzij haar snelheid en behendigheid. Toen de Duitse slagschepen dichterbij kwamen, hielp Valiant bij de georganiseerde terugtrekking van het 5e Slagsquadron. Hoewel de slag tactisch onbeslist eindigde, bleef Valiant operationeel en keerde ze terug naar de haven zonder ernstige schade.
Routineoperaties in de Noordzee
Na de Slag bij Jutland voerde HMS Valiant voornamelijk patrouilles en oefeningen uit in de Noordzee. Deze operaties waren gericht op het blokkeren van de Duitse vloot en het trainen van de bemanning voor toekomstige gevechten. Dit maakte haar een belangrijk onderdeel van de Britse strategie om de Noordzee onder controle te houden.
Tussenoorlogse Periode
Vredesdienst en Eerste Aanpassingen
Na de Eerste Wereldoorlog werd HMS Valiant toegewezen aan het 1e Slagsquadron van de Atlantische Vloot. In deze periode voerde ze voornamelijk representatieve en trainingsoperaties uit, waaronder oefeningen in de Middellandse Zee. Deze taken benadrukten de rol van HMS Valiant als symbool van Britse zeemacht.
Vanaf 1929 onderging HMS Valiant haar eerste grote modernisering. Anti-torpedobulges werden toegevoegd om haar bescherming tegen onderzeebootaanvallen te vergroten. Ook werden de oude ketels vervangen door efficiëntere modellen, waardoor de algehele prestaties van het schip verbeterden. Deze aanpassingen markeerden de eerste stap in de transformatie van HMS Valiant naar een modern slagschip.
Grote Modernisering (1937–1939)
Tussen 1937 en 1939 onderging HMS Valiant een uitgebreide reconstructie in Devonport. Deze modernisering bracht haar in lijn met de nieuwste technologieën en gevechtsvereisten. De belangrijkste wijzigingen omvatten:
- Installatie van moderne ketels en turbines, die het vermogen verhoogden tot 80.000 shp.
- Vervanging van het secundaire geschut door dual-purpose kanonnen van 4,5 inch (114 mm).
- Versterking van het luchtafweersysteem met “pom-pom”-geschuttorens.
- Installatie van geavanceerde radarsystemen, waaronder de Type 273 en Type 285, voor verbeterde vuurleiding en doeldetectie.
Door deze moderniseringen werd HMS Valiant opnieuw een toonaangevend slagschip, klaar voor de uitdagingen van de Tweede Wereldoorlog.
Dienst tijdens de Tweede Wereldoorlog
Vroege Operaties (1939–1940)
Na haar modernisering werd HMS Valiant in november 1939 opnieuw in dienst gesteld. Aanvankelijk opereerde ze op de Atlantische Oceaan, waar ze troepentransporten begeleidde, waaronder de overtocht van Canadese troepen naar Europa. Ze speelde ook een actieve rol in de Noorse campagne van 1940, waar ze ondersteuning bood aan Britse landingsoperaties en een torpedo-aanval door U-38 wist te ontwijken.
Operatie Catapult: De Slag bij Mers-el-Kébir
Met de Franse capitulatie in juni 1940 groeide de Britse bezorgdheid dat de Franse vloot in Duitse handen zou vallen. HMS Valiant werd als onderdeel van Force H naar Mers-el-Kébir gestuurd om de Franse vloot een ultimatum te stellen. Toen dit werd afgewezen, opende Valiant, samen met andere Britse schepen, het vuur op de Franse schepen. Dit resulteerde in aanzienlijke schade aan de Franse vloot en verzekerde dat deze niet door Duitsland kon worden ingezet. Hoewel de operatie strategisch succesvol was, zorgde het voor diplomatieke spanningen met Vichy-Frankrijk.
Middellandse Zee-campagnes (1940–1941)
Na Mers-el-Kébir bleef HMS Valiant actief in de Middellandse Zee. Ze escorteerde bevoorradingskonvooien naar Malta en Noord-Afrika en voerde beschietingen uit op strategische doelen, zoals de Albanese haven van Valona in december 1940. Deze operaties benadrukten haar veelzijdigheid als zowel een offensief als defensief marinemiddel.
Tweede Wereldoorlog: Grote Operaties en Incidenten
Slag bij Kaap Matapan
HMS Valiant speelde een centrale rol in de Slag bij Kaap Matapan, een belangrijke zeeslag in de Middellandse Zee die plaatsvond van 27 tot 29 maart 1941. De slag ontstond nadat Britse inlichtingendiensten, via ULTRA-ontsleuteling, ontdekten dat de Italiaanse marine een aanval voorbereidde. Onder leiding van admiraal Cunningham bracht de Britse vloot, waaronder HMS Valiant, de Italiaanse marine een zware nederlaag toe.
Tijdens de slag onderscheidde HMS Valiant zich door:
- Gebruik van radar: Dankzij haar Type 273-radar kon HMS Valiant de positie van de vijand nauwkeurig bepalen, zelfs in het donker. Dit gaf de Britse vloot een beslissend tactisch voordeel.
- Direct vuur op Italiaanse schepen: Samen met HMS Warspite en HMS Barham opende Valiant het vuur op de Italiaanse zware kruisers Zara en Fiume, die beiden tot zinken werden gebracht.
- De rol van Prins Philip: Midshipman Prins Philip, de latere Hertog van Edinburgh, bediende tijdens de slag de zoeklichten van HMS Valiant, wat bijdroeg aan de succesvolle aanvallen.
De overwinning bij Kaap Matapan versterkte de Britse controle over de Middellandse Zee en verzwakte de Italiaanse zeemacht aanzienlijk.
Slag om Kreta
In mei 1941 nam HMS Valiant deel aan de Britse verdediging van Kreta tegen Duitse lucht- en zeeaanvallen. Tijdens de operatie liep het schip schade op door luchtaanvallen. Twee bommen troffen HMS Valiant, wat leidde tot lichte schade, maar ze bleef operationeel. Ondanks deze uitdagingen speelde ze een belangrijke rol bij het evacueren van Britse en geallieerde troepen van het eiland.
Incident in Alexandrië: Italiaanse Onderwateraanval
Op 19 december 1941 werd HMS Valiant zwaar beschadigd in de haven van Alexandrië. Italiaanse kikvorsmannen van de Decima Flottiglia MAS, een elite-eenheid van de Italiaanse marine, slaagden erin mijnen aan te brengen onder de romp van HMS Valiant en haar zusterschip HMS Queen Elizabeth.
De aanval verliep als volgt:
- De inzet van menselijke torpedo’s: Italiaanse bemanningen manoeuvreerden hun torpedo’s dicht bij de Britse schepen en bevestigden explosieven aan de scheepsrompen.
- Explosies en schade: Hoewel HMS Valiant niet volledig werd vernietigd, veroorzaakte de explosie ernstige structurele schade, waardoor het schip tijdelijk buiten gevecht werd gesteld.
- Misleiding van de vijand: De schade werd geheimgehouden, en HMS Valiant gaf de indruk nog volledig operationeel te zijn, wat strategisch belangrijk was om de vijand te misleiden.
Na tijdelijke reparaties in Durban, Zuid-Afrika, keerde HMS Valiant in 1942 terug naar actieve dienst.
Operaties in de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee
Ondersteuning bij de Geallieerde Invasie van Sicilië
In de zomer van 1943 ondersteunde HMS Valiant de geallieerde invasie van Sicilië (Operatie Husky). Samen met andere Britse slagschepen bombardeerde ze vijandelijke kustverdedigingen en hielp ze bij de landingstroepen. Ze speelde een cruciale rol bij het openen van de Straat van Messina door Italiaanse batterijen bij Reggio di Calabria te vernietigen.
Invasie van Italië
Na de succesvolle invasie van Sicilië ondersteunde HMS Valiant de landing van geallieerde troepen op het Italiaanse vasteland (Operatie Avalanche). Tijdens deze operatie bombardeerde ze kustdoelen en versterkingen, wat bijdroeg aan de verovering van strategische gebieden door de geallieerden.
Incident in Trincomalee
In 1944 werd HMS Valiant overgeplaatst naar de Oostelijke Vloot in de Indische Oceaan. Tijdens haar verblijf in Trincomalee, Ceylon, vond een ernstig ongeval plaats terwijl het schip werd gerepareerd in een drijvend droogdok. De ballasttanks van het droogdok werden in een verkeerde volgorde geleegd, waardoor het droogdok brak en zonk. Dit resulteerde in:
- Beschadigde voortstuwing: De binnenste schroeven van HMS Valiant raakten vast, en een van de roeren werd beschadigd.
- Beperkte mobiliteit: Het schip kon slechts met een snelheid van 8 knopen varen en was niet in staat om recht te sturen.
Ondanks pogingen om het schip te repareren, kon HMS Valiant niet volledig worden hersteld. Ze werd uiteindelijk teruggestuurd naar het Verenigd Koninkrijk.
Laatste Operaties en Decommissionering
Terugkeer naar Groot-Brittannië
Na het incident in Trincomalee was HMS Valiant niet in staat om haar operationele capaciteiten volledig te herstellen. Ze werd naar Suez gesleept, maar vanwege de ernst van de schade kon ze de passage door het Suezkanaal niet voltooien.
Met behulp van Lt Cmdr Peter Keeble, een ervaren duiker en specialist in bergingsoperaties, werden de binnenste schroeven en aandrijfassen van HMS Valiant verwijderd. Dit werd gedaan om het schip zeewaardig te maken voor de terugreis naar Groot-Brittannië. Keeble paste innovatieve snijtechnieken toe, waarbij Britse en Italiaanse technologie werden gecombineerd om de dikke metalen assen effectief door te snijden. Deze ingreep maakte een veilige terugkeer mogelijk, maar het werd al snel duidelijk dat HMS Valiant niet langer geschikt was voor actieve dienst.
Ontmanteling en Laatste Gebruik
Conclusie
HMS Valiant was een slagschip dat een actieve rol speelde in zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog en deelnam aan diverse strategische operaties. Het schip was betrokken bij de Slag bij Jutland tijdens de Eerste Wereldoorlog en leverde bijdragen in de Middellandse Zee en de Indische Oceaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ondanks aanzienlijke schade door Italiaanse aanvallen en technische problemen in Trincomalee bleef HMS Valiant operationeel en vervulde het een rol binnen de Royal Navy. Het schip illustreert de ontwikkeling van oorlogsschepen en de impact van technische innovaties in maritieme oorlogsvoering.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: US Navy, Public domain, via Wikimedia Commons
- Burt, R. A. (2012a). British Battleships, 1919–1939 (2nd ed.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-052-8.
- Burt, R. A. (2012b). British Battleships of World War One (2nd ed.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-863-7.
- Campbell, John (1972). Queen Elizabeth Class. Warship Monographs. Vol. 2. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-052-9.
- Raven, Alan & Roberts, John (1976). British Battleships of World War Two: The Development and Technical History of the Royal Navy’s Battleship and Battlecruisers from 1911 to 1946. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-817-0.
- Rohwer, Jürgen (2005). Chronology of the War at Sea 1939–1945: The Naval History of World War Two (Third Revised ed.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-119-8.
- Watts, Martin (2018). The Royal Marines and the War at Sea 1939-1945. Amberley Publishing. ISBN 978-1445663180.