HMS Jupiter (F85): Geschiedenis van een Britse torpedobootjager

HMS Jupiter (F85) was een J-klasse torpedobootjager van de Royal Navy, gebouwd in de late jaren 1930 en in dienst genomen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Het schip nam deel aan verschillende maritieme operaties en ondersteunde de geallieerde oorlogsinspanningen. Dit artikel beschrijft de technische specificaties, bewapening, operationele geschiedenis en de rol van HMS Jupiter tijdens de oorlog.

Technische specificaties van HMS Jupiter

HMS Jupiter was een torpedobootjager van de J-klasse, ontworpen voor snelheid en veelzijdigheid. Hier volgen de belangrijkste technische kenmerken van het schip:

Ontwerp en afmetingen

• Type schip: J-klasse torpedobootjager
• Waterverplaatsing: 1.690 long tons (1.720 ton) standaard; 2.330 long tons (2.370 ton) bij volledige belading
• Lengte: 356 voet 6 inch (108,66 meter)
• Breedte: 35 voet 9 inch (10,90 meter)
• Diepgang: 12 voet 6 inch (3,81 meter) bij volledige belading

Aandrijving en prestaties

Het schip was uitgerust met twee Admiralty 3-drum ketels en twee assen die door stoomturbines met tandwieloverbrenging werden aangedreven.

• Geïnstalleerd vermogen: 44.000 shp (33.000 kW)
• Maximale snelheid: 36 knopen (67 km/u; 41 mph)
• Bereik: 5.500 zeemijl (10.200 km; 6.300 mijl) bij een snelheid van 15 knopen (28 km/u; 17 mph)
• Bemanning: 183 man (218 voor flotilleleiders)

Bewapening en uitrusting

Hoofd- en luchtafweerbewapening

HMS Jupiter was uitgerust met verschillende wapensystemen voor offensieve en defensieve operaties.

• Hoofdkanonnen: Drie dubbele opstellingen van QF 4.7-inch (120 mm) Mk XII kanonnen. Twee opstellingen aan de voorzijde en één aan de achterzijde van het schip. De kanonnen hadden een elevatiehoek van 40 graden. De QF 4.7-inch waren primair ontworpen voor gebruik tegen zee- en oppervlakte-doelen, gemonteerd in open opstellingen. Dit betekent dat de kanonnen en de bedieningsbemanning niet volledig werden beschermd door een geschutskoepel.
• Luchtafweergeschut: Eén viervoudige QF 2-ponder “pom-pom” luchtafweergeschut (40 mm) en twee viervoudige 0,5-inch (12,7 mm) Mk III luchtafweermachinegeweren.

Torpedo’s en dieptebommen

• Torpedobuizen: Tien 21-inch (533 mm) torpedobuizen in twee vijftalige opstellingen.
• Dieptebommen: 20 dieptebommen, één dieptebomrek en twee werpers.

Sensoren en elektronische apparatuur

ASDIC-systeem: HMS Jupiter was uitgerust met een ASDIC-systeem, de term die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt door de Royal Navy voor sonar. Dit systeem functioneerde zowel actief als passief. Het actieve deel van ASDIC werkte door het uitzenden van geluidsgolven (pings) en het ontvangen van de echo’s die terugkaatsten van onderwaterobjecten zoals onderzeeboten. Het passieve deel bestond uit het luisteren naar geluiden die door vijandelijke onderzeeboten werden geproduceerd, zoals schroefgeluid en machinerieën, zonder zelf geluidsgolven uit te zenden. Dit gecombineerde gebruik van actieve en passieve technieken verbeterde de detectiecapaciteiten van HMS Jupiter tegen onderzeebootdreigingen

Operationele geschiedenis van HMS Jupiter

Vroege dienst en indienststelling

HMS Jupiter werd op 25 maart 1937 besteld als onderdeel van de J-klasse destroyers en gebouwd door Yarrow Limited in Scotstoun, Glasgow. De kiel werd gelegd op 28 september 1937, en het schip werd gelanceerd op 27 oktober 1938. HMS Jupiter werd op 22 juni 1939 in dienst genomen, kort voordat Groot-Brittannië op 3 september 1939 de Tweede Wereldoorlog verklaarde.

Na haar indienststelling onderging HMS Jupiter zeeproeven en een operationele voorbereiding in Portland. Tijdens deze periode traden er problemen op met de stoomturbines, wat leidde tot reparaties in het Devonport Dockyard. Het schip voltooide haar proeven op 1 september 1939 en sloot zich aan bij de 7e Destroyer Flotilla van de Home Fleet, gestationeerd op de Humber.

Operationele inzet in de Noordzee en Noord-Atlantische Oceaan

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog voerde HMS Jupiter operaties uit in de Noordzee en de Noord-Atlantische Oceaan. Het schip was betrokken bij het patrouilleren en beschermen van konvooien tegen Duitse onderzeeboten en oppervlakteaanvallen. HMS Jupiter nam deel aan verschillende escortemissies en operaties om mijnen te ruimen.

In november 1941 werd HMS Jupiter samen met de destroyer Encounter gedetacheerd van de Mediterranean Fleet om zich aan te sluiten bij Force G in Colombo, Sri Lanka. Dit markeerde haar inzet in een ander oorlogstheater.

Deelname in de Stille Oceaan en de Slag om de Javazee

In december 1941 werd HMS Jupiter naar de Stille Oceaan gestuurd om deel te nemen aan operaties tegen de Japanse strijdkrachten in Zuidoost-Azië. Het schip maakte deel uit van Force Z, onder bevel van Admiral Sir Tom Phillips, samen met de slagkruiser HMS Repulse en het slagschip HMS Prince of Wales.

Op 17 januari 1942 nam HMS Jupiter deel aan het zinken van de Japanse onderzeeër I-60 nabij Singapore. Tijdens de Slag om de Javazee op 27 februari 1942 raakte het schip een mijn, gelegd door de Nederlandse mijnenlegger HNLMS Gouden Leeuw, en zonk nabij de noordkust van Java.

Het zinken van HMS Jupiter

Het schip zonk snel na het raken van de mijn op 27 februari 1942. Van de bemanning werden 97 leden krijgsgevangen gemaakt door Japanse troepen, terwijl 83 bemanningsleden werden gered door de Amerikaanse onderzeeër USS S-38. In totaal waren er 84 doden of vermisten als gevolg van het incident.

Conclusie

HMS Jupiter (F85) was een J-klasse torpedobootjager van de Royal Navy, actief in verschillende oorlogstheaters tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het schip werd ingezet in zowel de Noordzee als de Stille Oceaan en was betrokken bij diverse operaties tot het op 27 februari 1942 zonk na het raken van een mijn tijdens de Slag om de Javazee. De ervaringen met de J-klasse destroyers droegen bij aan de ontwikkeling en verbetering van latere scheepsklassen in de oorlog.

Bronnen

1. Whitley, M.J. (2000). Destroyers of World War Two: An International Encyclopedia. London: Cassell & Co. Dit naslagwerk biedt een uitgebreide beschrijving van destroyers wereldwijd, inclusief de bouw, specificaties en operationele geschiedenis van de J-klasse destroyers.
2. Woodman, R. (2004). The Real Cruel Sea: The Merchant Navy in the Battle of the Atlantic, 1939–1943. London: John Murray. Dit boek onderzoekt de bredere context van maritieme operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog en bevat specifieke verwijzingen naar de rol van destroyers zoals HMS Jupiter in konvooibescherming en anti-onderzeeboot operaties.
3. Smith, Peter C. (2005). The Battle of the Java Sea. Barnsley: Pen and Sword Books. Dit boek geeft een gedetailleerd verslag van de Slag om de Javazee, waarin HMS Jupiter betrokken was, met een nadruk op de strategische beslissingen en gevechtsacties die plaatsvonden.
4. Bronnen Mei1940
5. Afbeelding: The Royal Navy during the Second World War A238.jpg Public Domain Wiki Commens.