HMS Formidable: Engels Vliegdekschip van WOII

HMS Formidable (R67) was een vliegdekschip van de Illustrious-klasse dat vóór de Tweede Wereldoorlog in opdracht van de Britse Koninklijke Marine werd gebouwd. Het schip speelde een cruciale rol in verschillende grote militaire operaties, waaronder de Slag bij Kaap Matapan, Operatie Torch en campagnes in de Stille Oceaan tijdens de laatste stadia van de oorlog. Uiteindelijk werd het schip in 1953 gesloopt.

Ontwerp en Bouw van HMS Formidable

De Illustrious-klasse, ontworpen onder het Britse Marineprogramma van 1936, was revolutionair vanwege de nadruk op verdediging. In tegenstelling tot de onbeschermde Ark Royal-klasse had de Illustrious-klasse een zwaar gepantserde hangar, bedoeld om vliegtuigen en bemanning te beschermen tegen luchtaanvallen. Dit ging echter ten koste van de capaciteit: de hangars konden slechts 36 tot 54 vliegtuigen dragen, de helft van andere klassen.

De bepantsering van HMS Formidable omvatte:

• Vliegdek: 76 mm dik.
• Hangars: 114 mm aan zijkanten en uiteinden.
• Onderwaterverdediging: Een gelaagd systeem van vloeistof- en luchtruimtes voor bescherming tegen torpedo’s.

Met een lengte van 740 voet (225,6 m) en een waterverplaatsing van 23.000 ton kon Formidable een snelheid van 30,5 knopen behalen dankzij drie Parsons-stoomturbines.

Technische Specificaties (Overzicht)

Bouwgeschiedenis

HMS Formidable werd besteld bij Harland & Wolff in Belfast als onderdeel van het Marineprogramma van 1937. De kiellegging vond plaats op 17 juni 1937, en het schip werd te water gelaten op 17 augustus 1939. Tijdens de lancering vond een ernstig ongeval plaats: de houten constructie onder het schip stortte in, waardoor het schip voortijdig in het water gleed. Hoewel Formidable onbeschadigd bleef, vielen er meerdere gewonden en één dodelijk slachtoffer. Dit leverde het schip de bijnaam “Het schip dat zichzelf lanceerde” op. Na voltooiing op 24 november 1940 trad Formidable in dienst.

Operationele Geschiedenis: Tweede Wereldoorlog

Eerste Missies en de Slag bij Kaap Matapan

Na haar voltooiing in 1940 werd HMS Formidable aanvankelijk toegewezen aan de Home Fleet, maar al snel overgeplaatst naar de Middellandse Zeevloot om het beschadigde zusterschip HMS Illustrious te vervangen. In maart 1941 nam ze deel aan de Slag bij Kaap Matapan, waar haar Fairey Albacore-torpedobommenwerpers het Italiaanse slagschip Vittorio Veneto beschadigden en hielpen bij de vernietiging van verschillende kruisers en torpedobootjagers.

Middellandse Zee: 1941–1943

In de Middellandse Zee speelde Formidable een centrale rol in operaties tegen Italiaanse en Duitse troepen. Hoogtepunten omvatten:

• Operatie Tiger (mei 1941): Begeleiding van een kritieke konvooimissie naar Malta.
• Evacuatie van Griekenland: Luchtdekking tijdens de evacuatie van geallieerde troepen in april 1941.
• Aanval op Tripoli: In april 1941 voerden haar vliegtuigen nachtelijke bombardementen uit op de havenfaciliteiten van Tripoli.

Tijdens deze periode leed het schip aanzienlijke schade door Duitse duikbommenwerpers nabij Kreta in mei 1941. Dit dwong haar tot reparaties in de Verenigde Staten, waar ze pas eind 1941 weer operationeel werd.

Pacific Campagnes: 1945

In 1945 sloot HMS Formidable zich aan bij de British Pacific Fleet (BPF). Haar Corsair- en Avenger-squadrons voerden missies uit tegen Japanse posities in de Stille Oceaan, waaronder:

• Slag om Okinawa: Ondersteuning van bombardementen en luchtdekking voor de invasie.
• Aanvallen op de Japanse thuisbasis: Luchtoperaties tegen doelwitten nabij Tokio en Osaka.

Tijdens de slag om Okinawa overleefde het schip meerdere kamikaze-aanvallen. De zwaar gepantserde vliegdekken van de Illustrious-klasse speelden een cruciale rol in het beperken van schade en het herstel van operaties binnen enkele uren na de aanvallen.

Naoorlogse Operaties en Repatriëring

Repatriëring en Humanitaire Missies

Na de Japanse overgave in augustus 1945 werd HMS Formidable ingezet voor repatriëring en humanitaire missies. Het schip werd tijdelijk aangepast om voormalige krijgsgevangenen, geallieerde soldaten en andere militairen naar huis te vervoeren. Deze missies waren een essentieel onderdeel van de naoorlogse logistiek, waarbij miljoenen militairen over de hele wereld moesten worden gerepatrieerd.

Belangrijke missies omvatten:

• Australië: Op 30 september 1945 arriveerde Formidable in Manilla om meer dan 1.000 voormalige Australische krijgsgevangenen te evacueren. Deze groep arriveerde op 21 oktober in Sydney, waar zij werden verwelkomd door familie en vrienden.
• Zuidoost-Azië: Het schip vervoerde Indiase krijgsgevangenen van Singapore naar Bombay en bracht vervolgens troepen naar Batavia (nu Jakarta) om te helpen bij het handhaven van de orde na het einde van de Japanse bezetting.
• Borneo en Morotai: In december 1945 bracht Formidable leden van de 7e Australische Divisie terug naar huis.

Tijdens deze periode werd het hangardek omgebouwd tot een geïmproviseerd verblijf voor passagiers, met voorzieningen zoals medische zorg en voedseluitdelingen voor uitgeputte krijgsgevangenen.

Europese Troepenverplaatsingen

Na voltooiing van haar missies in de Stille Oceaan keerde HMS Formidable terug naar het Verenigd Koninkrijk om Britse militairen te vervoeren. Vanaf februari 1946 maakte het schip meerdere reizen:

• Naar Australië en Zuidoost-Azië: Tussen maart en juli 1946 bracht het schip duizenden Britse militairen naar Singapore en Colombo.
• Terug naar Groot-Brittannië: De reizen werden benut om zowel Britse soldaten als leden van de koopvaardij terug te brengen.

In totaal vervoerde het schip in deze periode duizenden mannen en vrouwen die tijdens de oorlog in het buitenland waren gestationeerd.

Uitdienststelling

Na haar laatste repatriëringsreis in februari 1947 werd HMS Formidable teruggebracht naar Groot-Brittannië en afgemeerd in de haven van Rosyth. Hier werd het schip onderworpen aan een grondige inspectie. Het oordeel was dat de aanzienlijke schade, die tijdens de oorlog was opgelopen, gecombineerd met haar verouderde ontwerp, renovatie onrendabel maakte. Op 12 augustus 1947 werd Formidable officieel uit dienst gesteld en opgenomen in de reservevloot. In 1953 werd HMS Formidable verkocht aan een schrootbedrijf in Inverkeithing, waar ze werd ontmanteld.

Conclusie

HMS Formidable speelde een sleutelrol in de maritieme operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het schip stond symbool voor de robuuste ontwerpprincipes van de Britse marine in een tijdperk van technologische vooruitgang en intense gevechten. Haar inzet droeg aanzienlijk bij aan belangrijke militaire successen tijdens de oorlog en aan de repatriëring van soldaten en krijgsgevangenen in de naoorlogse periode.

Bronnen en meer informatie

1. Ballantyne, Iain. Warspite. Warships of the Royal Navy. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2001. ISBN 1-55750-988-3.
2. Brown, David. WWII Fact Files: Aircraft Carriers. New York: Arco Publishing, 1977. ISBN 0-668-04164-1.
3. Brown, J. D. Carrier Operations in World War II. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2009. ISBN 978-1-59114-108-2.
4. Campbell, John. Naval Weapons of World War II. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1985. ISBN 0-87021-459-4.
5. Afbeelding: Oulds, D C (Lt), Royal Navy official photographer, Public domain, via Wikimedia Commons
6. Campbell, N. J. M. “Great Britain.” In Chesneau, Roger (Ed.), Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. New York: Mayflower Books, 1980, pp. 2–85. ISBN 0-8317-0303-2.
7. Friedman, Norman. British Carrier Aviation: The Evolution of the Ships and Their Aircraft. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1988. ISBN 0-87021-054-8.
8. Garzke, William H., and Dulin, Robert O. Battleships: Axis and Neutral Battleships in World War II. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1985. ISBN 978-0-87021-101-0.
9. Greene, Jack, and Massignani, Alessandro. The Naval War in the Mediterranean, 1940–1943. London: Chatham Publishing, 1998. ISBN 1-86176-057-4.
10. Hobbs, David. British Aircraft Carriers: Design, Development and Service Histories. Barnsley, UK: Seaforth Publishing, 2013. ISBN 978-1-84832-138-0.
11. Hobbs, David. The British Pacific Fleet: The Royal Navy’s Most Powerful Strike Force. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2011. ISBN 978-1-59114-044-3.
12. Hobbs, David. The British Pacific Fleet: The Royal Navy’s Most Powerful Strike Force. Barnsley, UK: Seaforth Publishing, 2017. ISBN 978-1-5267-0283-8.
13. Bronnen Mei1940
14. Lenton, H. T. British & Empire Warships of the Second World War. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1998. ISBN 1-55750-048-7.
15. McCart, Neil. The Illustrious & Implacable Classes of Aircraft Carrier 1940–1969. Cheltenham, UK: Fan Publications, 2000. ISBN 1-901225-04-6.
16. Rohwer, Jürgen. Chronology of the War at Sea 1939–1945: The Naval History of World War Two (3rd Revised Edition). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2005. ISBN 1-59114-119-2.