Heinkel He 59: Duits torpedo- en reddingsvliegtuig in WOII

Bemanning van de 6. Seenotstaffel loopt naar een gecamoufleerde Heinkel He 59 op Zeeburgereiland, circa 1940-1941.
Bemanning van de 6. Seenotstaffel op weg naar hun Heinkel He 59 op Zeeburgereiland, na camouflage in 1940.

De Heinkel He 59 was een Duits tweemotorig biplane, ontworpen in de vroege jaren 1930 als antwoord op de vraag naar een torpedo- en verkenningsvliegtuig voor de Reichsmarine. Het toestel kon zowel op wielen als op drijvers opereren, en had een belangrijke rol in de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog.

Technische specificaties van de He 59B-2

Hieronder volgt een gedetailleerd overzicht van de technische kenmerken van de Heinkel He 59B-2, een van de meest gebruikte varianten van dit vliegtuig:

Algemene kenmerken:

  • Bemanning: 4 personen
  • Lengte: 17,4 meter
  • Spanwijdte: 23,7 meter
  • Hoogte: 7,1 meter
  • Vleugeloppervlak: 153,2 m²
  • Leeggewicht: 5.010 kg
  • Maximaal startgewicht: 9.119 kg
  • Aandrijving: 2 × BMW VI 6.0 zu V-12 watergekoelde zuigermotoren van 660 pk elk
  • Propellers: Vierbladige vaste spoed

Prestaties:

  • Maximale snelheid: 221 km/h
  • Actieradius: 942 km
  • Vliegbereik (met extra tanks): 1.530 km
  • Dienstplafond: 3.500 meter
  • Klimvermogen:
    • 1.000 meter in 4 minuten en 42 seconden
    • 2.000 meter in 11 minuten en 12 seconden

Bewapening:

  • Machinegeweren: 3 × 7,92 mm MG 15 machinegeweren (geplaatst in de neus, dorsaal en ventraal)
  • Bommenlast:
    • 2 × 500 kg bommen
    • 4 × 250 kg bommen
    • 20 × 50 kg bommen
    • 1 × 800 kg torpedo

Ontwikkeling van de Heinkel He 59

In 1930 begon de Duitse vliegtuigontwerper Ernst Heinkel met de ontwikkeling van een toestel voor de Reichsmarine, het marinegedeelte van de Duitse strijdkrachten. Officieel werd het toestel gepresenteerd als een civiel vliegtuig, om de ware militaire bedoelingen te verhullen. De eerste versie van het toestel, de He 59B, was een landvliegtuig en maakte zijn eerste vlucht in september 1931. De He 59A, een prototype watervliegtuig uitgerust met drijvers, leidde uiteindelijk tot de He 59B, waarvan 142 exemplaren in drie varianten werden geproduceerd.

Hoewel de Heinkel He 59 als een aangenaam toestel werd ervaren, werden er enkele tekortkomingen genoteerd: zwakke motoren, beperkte actieradius, een kleine laadcapaciteit en onvoldoende bewapening. Ondanks deze gebreken werd het toestel ingezet in een aantal cruciale operaties aan het begin van de oorlog.

Het ontwerp van de Heinkel He 59

De He 59 was een constructie van gemengde materialen. De vleugels bestonden uit een tweebalke houten frame, waarbij de voorkant bedekt was met triplex en de rest van de vleugel bedekt was met doek. De romp had een stalen frame dat bekleed was met doek, terwijl het staartgedeelte bedekt was met lichtgewicht metalen platen.

Een bijzonder kenmerk van de He 59 was dat de drijvers dienden als brandstoftanks. Elke drijver had een capaciteit van 900 liter brandstof. Samen met de interne brandstoftank had het toestel een totale capaciteit van 2700 liter brandstof. Door het toevoegen van twee extra brandstoftanks in het bommenruim kon dit oplopen tot 3200 liter. Dit brandstofsysteem gaf de He 59 een voldoende bereik voor langeafstandsmissies.

Het toestel werd aangedreven door twee BMW VI V-12 zuigermotoren, die elk 660 pk leverden. De vierbladige propellers hadden een vaste spoed.

Operationele inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog

Torpedo- en mijnenlegmissies

In de eerste maanden van de Tweede Wereldoorlog werd de Heinkel He 59 voornamelijk ingezet als torpedobommenwerper en mijnenlegger. Het toestel speelde een rol in enkele van de eerste militaire campagnes van Nazi-Duitsland, waaronder de invasies van Noorwegen en Nederland in het voorjaar van 1940. Gedurende deze operaties werd de He 59 ook ingezet voor kustverkenningen en het vervoeren van troepen.

Luchtzee-reddingsdiensten

Een van de belangrijkste rollen van de He 59 was die van luchtzee-reddingsvliegtuig (Seenotdienst). Verschillende toestellen werden aangepast voor het redden van neergeschoten Duitse piloten boven de Noordzee en Het Kanaal. In de Slag om Engeland, van juli tot oktober 1940, werden He 59’s gebruikt om Duitse bemanningen te redden die in zee waren geland.

Hoewel de He 59 vaak rode kruis-markeringen droeg om aan te geven dat het een reddingsvliegtuig was, beschuldigden de Britten de Duitsers ervan dat de toestellen ook werden gebruikt voor verkenningsmissies. Dit leidde ertoe dat de Britse luchtmacht (RAF) de He 59’s als legitieme doelwitten beschouwde, ondanks de humanitaire taken die de vliegtuigen soms uitvoerden.

Latere operaties en buitenlandse gebruikers

Naast de operaties aan het westelijke front, werd de He 59 ook gebruikt in andere conflicten. Enkele exemplaren namen deel aan de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939), waar ze werden ingezet door de Condor Legion voor kustverkenning en torpedo-missies.

In 1943 huurde de Finse luchtmacht vier He 59’s van Duitsland. Deze toestellen werden ingezet voor langeafstandspatrouilles achter vijandelijke linies. Na vier maanden werden de vliegtuigen teruggegeven aan Duitsland.

Varianten van de Heinkel He 59

Door de jaren heen werden er verschillende varianten van de Heinkel He 59 ontwikkeld. Deze versies varieerden van verkenningsvliegtuigen tot reddingsvliegtuigen en trainingsvliegtuigen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste varianten:

  • He 59a: Het eerste prototype.
  • He 59b: Het tweede prototype.
  • He 59A: Vliegtuig voor test- en evaluatiedoeleinden, waarvan er 14 zijn gebouwd.
  • He 59B-1: Een voorproductiemodel, waarvan 16 exemplaren zijn gebouwd.
  • He 59B-2: Een verbeterde versie met betere prestaties.
  • He 59B-3: Verkenningsvliegtuig, ontworpen voor langeafstandsmissies.
  • He 59C-1: Een onbewapende trainingsversie.
  • He 59C-2: Versie voor luchtzee-reddingsmissies.
  • He 59D-1: Een gecombineerde trainer en reddingsvliegtuig.
  • He 59E-1: Torpedobommenwerpertrainer.
  • He 59E-2: Vliegtuig voor fotografische verkenningsmissies.
  • He 59N: Een bewapende navigatietrainer.

Conclusie

De Heinkel He 59 speelde een cruciale rol tijdens de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog, zowel als gevechtsvliegtuig en als reddingsvliegtuig. Hoewel het toestel enkele tekortkomingen had op het gebied van motorvermogen en bewapening, werd het veelzijdig ingezet in zowel de slagvelden van Europa als tijdens humanitaire missies op zee. De ontwikkeling van verschillende varianten van de He 59 onderstreept het belang van het toestel voor de Luftwaffe, vooral in zijn rol als luchtzee-reddingsvliegtuig. Dit toestel blijft een opmerkelijk voorbeeld van de luchtvaartontwikkeling in het interbellum en tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Bronnen en meer informatie

  1. Afbeelding: Ministerie van Defensie, CC0, via Wikimedia Commons
  2. Griehl, M. (1990). Warplanes of the Third Reich. United States: Doubleday.
  3. Forsyth, R. (2019). Heinkel He 59. Osprey Publishing.
  4. Bronnen Mei1940