Hanna Reitsch (29 maart 1912 – 24 augustus 1979) was een Duitse luchtvaartpionier en testpiloot die aanzienlijke invloed had op de luchtvaart tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Als een van de weinige vrouwelijke testpiloten in nazi-Duitsland, testte zij vele nieuwe Duitse vliegtuigen en zette meer dan 40 records op het gebied van hoogte en uithoudingsvermogen in de zweefvliegsport. Hoewel haar carrière wordt gekenmerkt door indrukwekkende prestaties in de luchtvaart, blijft haar nauwe band met het nazi-regime en haar ontmoetingen met Adolf Hitler een controversieel deel van haar nalatenschap.
Inhouds opgave
Vroege leven en opleiding
Hanna Reitsch werd geboren op 29 maart 1912 in Hirschberg, Silezië (nu Jelenia Góra, Polen), als dochter van Dr. Wilhelm Reitsch, een oogheelkundig arts, en Emy Helff-Hibler von Alpenheim, een telg uit de Oostenrijkse adel. Ondanks de katholieke achtergrond van haar moeder werd Hanna protestants opgevoed. Ze had een oudere broer, Kurt, die diende als fregattenkapitein in de Duitse marine, en een jongere zus, Heidi.
Hanna ontwikkelde op jonge leeftijd een passie voor vliegen. In 1932 begon ze haar vliegopleiding aan de zweefvliegschool in Grunau. Hoewel ze in eerste instantie geneeskunde studeerde in Berlijn, besloot ze haar medische studie op te geven om een carrière in de luchtvaart na te streven. Ze schreef zich in bij de Duitse luchtpostschool in Staaken, waar ze trainde in motorvliegtuigen.
Carrière: 1933-1937
In 1933 verliet Reitsch haar medische studie en volgde een uitnodiging van Wolf Hirth, een bekende Duitse piloot, om fulltime zweefvlieger te worden en instructeur te worden in Hornberg, Baden-Württemberg. Haar uitzonderlijke vaardigheden in de lucht leidden ertoe dat ze al snel betrokken werd bij recordpogingen. Zo zette ze een onofficieel uithoudingsrecord voor vrouwen met een zweefvlucht van 11 uur en 20 minuten.
In 1934 sloot Reitsch zich aan bij de Deutsche Forschungsanstalt für Segelflug (DFS), het Duitse onderzoeksinstituut voor zweefvliegen, en werd ze testpiloot. Gedurende deze periode testte ze onder andere de duikremmen van zweefvliegtuigen, een cruciale technologie die later werd toegepast in militaire transport- en troepenvliegtuigen, zoals de DFS 230 die werd gebruikt bij de Slag om Fort Eben-Emael.
De opkomst in de Luftwaffe: 1937-1945
In 1937 werd Reitsch door de beroemde Luftwaffe-generaal Ernst Udet overgeplaatst naar het Luftwaffe-testcentrum in Rechlin-Lärz. Hier begon haar carrière als een van de meest gevierde testpiloten van nazi-Duitsland. Door haar vliegvaardigheden en haar fotogenieke uitstraling werd ze een belangrijk gezicht van de nazi-propaganda.
Eerste vrouwelijke helikopterpiloot
Reitsch was de eerste vrouw die een helikopter bestuurde. In 1938 vloog ze de Focke-Achgelis Fa 61, de eerste volledig bestuurbare helikopter, tijdens de Internationale Automobieltentoonstelling in Berlijn. Deze dagelijkse vluchten in de gesloten Deutschlandhalle bezorgden haar grote bekendheid.
Testpiloot voor de Duitse Luftwaffe
Tijdens de oorlog werd Reitsch gevraagd om enkele van de meest geavanceerde vliegtuigen van nazi-Duitsland te testen. Zo vloog ze onder andere de Junkers Ju 87 Stuka, een beruchte duikbommenwerper, en de Dornier Do 17, een licht bommenwerper. Voor haar werk ontving ze op 28 maart 1941 het IJzeren Kruis Tweede Klasse uit handen van Adolf Hitler.
In 1942 testte Reitsch de raket aangedreven Messerschmitt Me 163 Komet. Dit maakte haar de eerste vrouw ter wereld die een raketvliegtuig bestuurde. Tijdens haar vijfde testvlucht crashte ze echter, waarbij ze ernstig gewond raakte. Ze bracht vijf maanden door in het ziekenhuis om te herstellen van de verwondingen. Na deze crash werd ze onderscheiden met het IJzeren Kruis Eerste Klasse, een eer die slechts aan drie Duitse vrouwen werd toegekend.
Operatie Zelfmoord en de V-1, 1944
In februari 1944 stelde Reitsch aan Hitler een zelfmoordmissie voor, waarin piloten bereid zouden zijn om hun leven te geven voor het vaderland. Hoewel Hitler het voorstel niet op dat moment nodig achtte, gaf hij later goedkeuring aan het project. Dit leidde tot de ontwikkeling van de Fieseler Fi 103R Reichenberg, een bemande versie van de V-1 vliegende bom, ook bekend als de “Reichenberg”.
Reitsch was persoonlijk betrokken bij de testvluchten van de Reichenberg. Ondanks enkele crashes slaagde ze erin om verschillende succesvolle testvluchten uit te voeren. Uiteindelijk werd het project echter nooit operationeel, omdat het “beslissende moment” gemist was. Dit was een van de vele experimenten die nazi-Duitsland ondernam in de laatste fase van de oorlog in een poging het tij te keren.
Laatste dagen van de oorlog en vlucht naar Berlijn
In april 1945, toen het Rode Leger oprukte naar Berlijn, werd Reitsch opgeroepen door haar mentor, generaal-veldmaarschalk Robert Ritter von Greim. Hitler had Hermann Göring ontslagen als hoofd van de Luftwaffe en von Greim benoemd als zijn vervanger. Von Greim en Reitsch besloten naar Berlijn te vliegen om Hitler te ontmoeten in zijn bunker, terwijl de stad al omsingeld was door Sovjet-troepen.
Op 26 april 1945 vlogen zij in een Fieseler Fi 156 Storch naar Berlijn, waarbij ze landden in het Tiergarten park, dichtbij de Brandenburgse Poort. Dit maakte Reitsch een van de laatste mensen die Hitler levend ontmoette. Hitler gaf haar en von Greim een cyanidecapsule om te gebruiken in geval van gevangenneming. Reitsch en von Greim wisten Berlijn te ontvluchten op 29 april 1945, slechts enkele dagen voor Hitler’s zelfmoord.
Na de oorlog: gevangenschap en later leven
Na de oorlog werd Reitsch gevangengenomen door de Amerikaanse troepen en onderging ze intensieve ondervraging. Tijdens deze ondervragingen verklaarde ze dat het “de zwartste dag” van haar leven was geweest toen ze niet aan Hitlers zijde had kunnen sterven in de bunker. Na haar vrijlating in 1946 vestigde ze zich in Frankfurt am Main en keerde ze terug naar het zweefvliegen, aangezien het voor Duitse burgers verboden was om gemotoriseerde vliegtuigen te besturen.
Latere prestaties in de luchtvaart
In de jaren 50 bleef Reitsch records breken in de zweefvliegsport. In 1952 werd ze derde in de wereldkampioenschappen zweefvliegen en in 1957 vestigde ze een hoogte record voor vrouwen (6.848 meter). Ze zette haar carrière voort als zweefvlieginstructeur en werd in 1962 uitgenodigd door de Ghanese president Kwame Nkrumah om een nationale zweefvliegschool op te zetten in Ghana. Gedurende deze periode veranderde haar houding ten opzichte van ras, iets wat ze in haar latere memoires besprak.
Laatste jaren en dood
In haar laatste jaren bleef Reitsch betrokken bij de luchtvaart en zette ze nog diverse records op haar naam. Ze was een controversiële figuur vanwege haar nauwe banden met het nazi-regime en haar onwrikbare loyaliteit aan Adolf Hitler. In interviews in de jaren 70 verklaarde ze dat ze nog steeds geloofde in het nationaalsocialisme en dat Duitsland niet moest worden afgerekend op de verliezen in de oorlog.
Hanna Reitsch overleed op 24 augustus 1979 op 67-jarige leeftijd aan een hartaanval. Ze werd begraven in de familiegraf in Salzburg, Oostenrijk. Ondanks haar controversiële rol in de Tweede Wereldoorlog blijft haar nalatenschap in de luchtvaart indrukwekkend. Ze was een van de eerste vrouwelijke piloten die op grote schaal erkenning kreeg en zette een groot aantal records op haar naam.
Conclusie
Hanna Reitsch was een van de meest invloedrijke en controversiële vrouwelijke piloten in de geschiedenis van de luchtvaart. Haar prestaties op het gebied van zowel zweefvliegen als testvliegen zijn onmiskenbaar, maar haar betrokkenheid bij het nazi-regime en haar connecties met Adolf Hitler hebben haar nalatenschap in een duister licht geplaatst. Desondanks blijft haar bijdrage aan de luchtvaart niet alleen in Duitsland, maar wereldwijd, een belangrijk deel van de luchtvaartgeschiedenis.
Bronnen
- Neillands, R. (2005). The Bomber War: Arthur Harris and the Allied Bomber Offensive 1939-1945. Random House.
- Speer, A. (1970). Inside the Third Reich. Weidenfeld & Nicolson.
- Thorpe, D. (2005). The Last Days of the Luftwaffe: German Air Defences 1944-1945. Grub Street.
- Afbeelding: Bundesarchiv, Bild 183-B02092 / Schwahn / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
- Bronnen Mei1940