De Alberico da Barbiano was een lichte kruiser van de Giussano-klasse, die diende in de Regia Marina (de Italiaanse marine) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit schip was vernoemd naar Alberico da Barbiano, een invloedrijke Italiaanse condottiero uit de 14e eeuw. Gedurende haar carrière speelde de Alberico da Barbiano een rol in zowel de Spaanse Burgeroorlog als in belangrijke maritieme operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Algemene kenmerken van de Giussano-klasse
De Alberico da Barbiano was een schip uit de Giussano-klasse, een type lichte kruiser dat in de jaren 1930 werd ontworpen voor snelheid en veelzijdigheid. Deze klasse stond bekend om haar snelheid, maar had beperkte bepantsering, wat haar kwetsbaar maakte in gevechten.
Specificaties van de Alberico da Barbiano:
- Waterverplaatsing: 6.571 ton (standaard), 6.954 ton (volledig beladen)
- Lengte: 169,3 m
- Breedte: 15,5 m
- Diepgang: 5,3 m
- Aandrijving: 6 ketels, 2 schroefassen, 95.000 pk
- Snelheid: 37 knopen (69 km/u)
- Actieradius: 3.800 zeemijlen bij 18 knopen
- Bemanning: 507
- Bewapening:
- 8 × 152 mm /53 kanonnen in 4 tweelingopstellingen
- 6 × 100 mm /47 kanonnen in 3 tweelingopstellingen
- 8 × 37 mm luchtafweergeschut
- 8 × 13,2 mm machinegeweren
- 4 × 533 mm torpedobuizen
- Pantsering:
- Dekken: 20 mm
- Gordel: 24 mm
- Torens: 23 mm
- Commandotoren: 40 mm
- Luchtvaartfaciliteiten: 1 katapultlanceerder, 2 watervliegtuigen (CANT 25AR, later Ro.43)
Proefvaart en initiële prestaties
De Alberico da Barbiano werd op 23 augustus 1930 te water gelaten. Tijdens haar proefvaarten behaalde ze een topsnelheid van 42,05 knopen (77,88 km/u), wat uitzonderlijk was voor een schip van haar type. Dit was echter mogelijk door de aandrijving tot 123.479 pk te verhogen, ver boven de veilige limieten. Hierdoor kon deze snelheid slechts gedurende korte tijd worden volgehouden.
Diensten in de jaren 1930
Tijdens de late jaren 1930 nam de Alberico da Barbiano deel aan de Spaanse Burgeroorlog. Ze begeleidde Italiaanse schepen die voorraden vervoerden naar de Spaanse nationalistische troepen. Deze operaties vonden voornamelijk plaats in de westelijke Middellandse Zee en hielpen de bevoorrading van bondgenoten in de regio te waarborgen.
Operaties in de Tweede Wereldoorlog
Aanvankelijke inzet en verplaatsing naar trainingsrol
Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog werd de Alberico da Barbiano ingedeeld bij de 4e Kruiserdivisie van de Regia Marina. Ze nam deel aan de Slag bij Calabrië (Punto Stilo) op 9 juli 1940. In de zomer van dat jaar voerde ze ook escortemissies en mijnenlegoperaties uit tussen Italië en Noord-Afrika. Wegens de structurele zwakte van haar klasse werd de kruiser op 1 september 1940 toegewezen als opleidingsschip in Pola. Echter, op 1 maart 1941 keerde ze terug naar actieve dienst.
De noodlottige missie naar Tripoli
In december 1941, toen de bevoorradingssituatie tussen Italië en Libië verslechterde, besloot het Italiaanse marinehoofdkwartier om de 4e Kruiserdivisie te gebruiken voor een urgente transportmissie. Deze divisie bestond uit de Alberico da Barbiano (het vlaggenschip, onder bevel van ammiraglio di divisione Antonino Toscano) en haar zusterschip Alberto di Giussano.
Voorbereidingen en lading: De kruisers vertrokken op 5 december 1941 uit Taranto en bereikten Brindisi, waar ze voorraden laadden. In Palermo laadden ze extra lading, waaronder 22 ton vliegtuigbrandstof in ongezegen vaten, die op het achterdek werden geplaatst. Dit verhoogde het risico tijdens vijandelijke aanvallen aanzienlijk.
De mislukte eerste poging
De kruisers vertrokken op 9 december 1941 vanuit Palermo, maar werden om 22:56 opgemerkt door een Brits verkenningsvliegtuig. De missie werd afgebroken na berichten over vijandelijke radiocommunicatie en verslechterende weersomstandigheden. De schepen keerden op 10 december terug naar Palermo na een Britse luchtaanval te hebben doorstaan.
De tweede en laatste poging
Op 12 december werd een nieuwe poging ondernomen om Tripoli te bereiken. De lading was uitgebreid met 100 ton vliegtuigbrandstof, 250 ton benzine, 600 ton nafta en 900 ton voedselvoorraden. Vanwege de brandbare lading werd afgesproken om de vaten overboord te zetten bij een vijandelijke aanval om veilig het vuur te openen.
De Britse 4e Torpedobootjagerflottielje, bestaande uit HMS Sikh, HMS Maori, HMS Legion en de Nederlandse torpedobootjager HNLMS Isaac Sweers, had plannen om de Italiaanse schepen te onderscheppen. Dankzij Ultra-intercepties waren de geallieerden op de hoogte van de Italiaanse plannen. Na bevestiging door een verkenningsvlucht, vertrokken de Britse schepen om de kruisers te onderscheppen.
De slag bij Kaap Bon
De Italiaanse kruisers bereikten de omgeving van Kaap Bon in de vroege uren van 13 december 1941. De geallieerden, die onopgemerkt waren gebleven en radar gebruikten, lanceerden een verrassingsaanval. Om 3:15 beval Toscano een koersverandering, wat de formatie verstoorde en de schepen kwetsbaar maakte.
De aanval en het zinken van Alberico da Barbiano
De Britse torpedobootjagers kwamen dichterbij en vielen aan met torpedo’s en mitrailleurvuur. HMS Sikh en HMS Legion richtten zich op de Alberico da Barbiano, die werd geraakt door meerdere torpedo’s. De lading van brandstofvaten vatte vlam, wat een verwoestend vuur veroorzaakte. Om 3:35 kapseisde en zonk de kruiser in een brandende zee. Admiral Toscano, zijn staf en kapitein Giorgio Rodocanacchi behoorden tot de 534 slachtoffers. Ongeveer 250 overlevenden bereikten de kust van Tunesië of werden gered.
Ontdekking van het wrak
Het wrak van de Alberico da Barbiano werd in 2007 gevonden door een Italiaanse expeditie. Deze vondst wierp nieuw licht op de laatste momenten van de kruiser en bevestigde details van de slag.
Conclusie
De ondergang van de Alberico da Barbiano benadrukt de kwetsbaarheid van de Giussano-klasse kruisers bij gevechtsoperaties, met name door hun lichte bepantsering en risicovolle lading. Dit incident toont het belang van informatieovermacht en strategische intercepties tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Bronnen en meer informatie
- Brescia, Maurizio. Mussolini’s Navy: A Reference Guide to the Regina Marina 1930–45. Naval Institute Press, 2012.
- Afbeelding: See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
- Chesneau, Roger, ed. Conway’s All The World’s Fighting Ships 1922–1946. Conway Maritime Press, 1980.
- Fraccaroli, Aldo. Italian Warships of World War II. Ian Allan, 1968.
- Greene, J.; Massignani, A. The Naval War in the Mediterranean 1940–1943. Chatham, 2002.
- Hinsley, F. H. British Intelligence in the Second World War. HMSO, 1994.
- Whitley, M. J. Cruisers of World War Two: An International Encyclopedia. Naval Institute Press, 1995.
- Bronnen Mei1940
