Fritz Klein (24 november 1888 – 13 december 1945) was een Roemeens-Duitse arts en SS-lid, die tijdens de Holocaust betrokken was bij gruwelijkheden in concentratiekampen zoals Auschwitz en Bergen-Belsen. Hij werd na de oorlog veroordeeld voor zijn daden en geëxecuteerd.
Inhouds opgave
Vroege Leven en Opleiding
Fritz Klein werd geboren in Feketehalom, Oostenrijk-Hongarije, het huidige Codlea in Roemenië. Als etnische Duitser (Volksduits) studeerde hij geneeskunde aan de Universiteit van Boedapest. Na zijn studies werkte hij als arts in Transsylvanië. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij in het Roemeense leger.
In 1939 werd hij als Roemeens staatsburger opgeroepen voor militaire dienst. Vanaf 1941 diende hij als verpleger aan het oostfront tijdens de oorlog met de Sovjet-Unie. In 1943 werden etnische Duitsers onder het bewind van de Roemeense dictator Ion Antonescu overgedragen aan het Duitse leger. Zo werd Klein een soldaat in de Waffen-SS.
Dienst in Concentratiekampen
Aankomst in Auschwitz
In december 1943 arriveerde Fritz Klein in Auschwitz, waar hij aanvankelijk werkte als arts in het vrouwenkamp in Birkenau. Later werd hij overgeplaatst naar het zogenaamde “Zigeunerkamp.” Klein was direct betrokken bij selectieprocedures op het treinperron, waar gevangenen werden geselecteerd voor dwangarbeid of directe executie in de gaskamers.
Zijn medische rol in Auschwitz was controversieel en gruwelijk. Toen kampgevangene Ella Lingens-Reiner hem vroeg hoe hij zijn daden kon rijmen met zijn eed als arts, antwoordde Klein: “De Joden zijn het gangreneuze aanhangsel van de mensheid. Daarom snijd ik ze weg.”.
Overplaatsing naar Bergen-Belsen
Na een korte periode in het concentratiekamp Neuengamme werd Klein in januari 1945 overgeplaatst naar Bergen-Belsen. Daar diende hij onder kampcommandant Josef Kramer. Toen Britse troepen op 15 april 1945 het kamp bevrijdden, bleven Klein en enkele andere SS’ers aanwezig om het kamp over te dragen. Tijdens de bevrijding werden Klein en de andere kampbewakers gedwongen om duizenden lichamen van overleden gevangenen in massagraven te begraven.
Een bekende foto van Klein in een massagraf werd gemaakt door de Britse fotograaf Sergeant H. Oaks. Deze afbeelding symboliseert de gruwelen van de Holocaust en de rol van medisch personeel in concentratiekampen.
Het Bergen-Belsen-proces
Na de bevrijding van Bergen-Belsen werd Fritz Klein gearresteerd door de Britten en berecht tijdens het Bergen-Belsen-proces, dat plaatsvond van september tot november 1945 in Lüneburg. Dit proces was een van de eerste militaire tribunalen waarin nazi-functionarissen verantwoordelijk werden gehouden voor oorlogsmisdaden.
Klein werd beschuldigd van deelname aan moord en selectieprocedures in Auschwitz en Bergen-Belsen. Getuigen, waaronder Anita Lasker, verklaarden dat Klein betrokken was bij de selectie van gevangenen voor de gaskamers.
Veroordeling en Executie
Op 17 november 1945 werd Fritz Klein door een Britse militaire rechtbank in Lüneburg ter dood veroordeeld. Het proces, dat bekendstaat als het Bergen-Belsen-proces, diende als precedent voor latere rechtszaken tegen nazi-oorlogsmisdadigers. Samen met 44 andere kampmedewerkers werd Klein verantwoordelijk gehouden voor de gruweldaden die plaatsvonden in Auschwitz en Bergen-Belsen.
Klein werd geëxecuteerd op 13 december 1945 in de gevangenis van Hameln, door de Britse beul Albert Pierrepoint. Zijn executie was een van de vele die plaatsvonden in de nasleep van de Holocaust, waarbij verantwoordelijken ter verantwoording werden geroepen door middel van tribunaalrechtspraak.
Het Ethische Dilemma van Medische Professionelen
Het geval van Fritz Klein benadrukt de gruwelijke schendingen van medische ethiek tijdens het nazi-regime. Zijn verklaring over de Joden als een “gangreneus aanhangsel” weerspiegelt de manier waarop artsen in dienst van de nazi-ideologie hun eed misbruikten om genocide te rechtvaardigen. Dit illustreert hoe ideologie en pseudowetenschap werden gebruikt om systematische uitroeiing te rationaliseren.
Historisch Belang van de Belsen-foto
De bekende foto van Fritz Klein in een massagraf in Bergen-Belsen, gemaakt na de bevrijding, werd wereldwijd verspreid als bewijs van de wreedheden in de concentratiekampen. Deze foto benadrukte niet alleen de omvang van de gruwelen, maar speelde ook een cruciale rol in het bewustzijn van het publiek en de documentatie van nazi-misdaden.
Deze afbeelding werd vaak gebruikt in educatieve en juridische contexten om het belang van gerechtigheid en herinnering te onderstrepen. Het fungeerde als een symbool voor de brute werkelijkheid van de Holocaust.
Nalatenschap en Reflectie
Fritz Klein’s nalatenschap is een symbool van de schendingen van medische ethiek en mensenrechten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn zaak benadrukt de noodzaak van blijvende waakzaamheid tegen genocide en andere misdaden tegen de menselijkheid. De processen tegen Klein en andere nazi-functionarissen vestigden juridische precedenten voor internationale rechtspraak en benadrukten het belang van het vasthouden aan morele principes, zelfs in tijden van oorlog.
Conclusie
Het verhaal van Fritz Klein toont aan hoe medische kennis en autoriteit door het naziregime werden ingezet voor systematische genocide. Zijn rol in Auschwitz en Bergen-Belsen, evenals zijn berechting en executie, blijven dienen als waarschuwing voor de wereld. De foto’s en getuigenissen uit die periode herinneren ons eraan hoe belangrijk het is om deze geschiedenis te blijven onderwijzen en te documenteren.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding 1: Fritz Klein, Public Domain, via wiki commens
- Afbeelding 2: Sgt. Oaks, Public domain, via Wikimedia Commons
- Markusen, Eric; Kopf, David (1995). The Holocaust and Strategic Bombing: Genocide and Total War in the Twentieth Century. Boulder, Colorado: Westview Press. ISBN 978-0-8133-7532-8.
- Klee, Ernst (2003). Das Personenlexikon zum Dritten Reich: Wer war was vor und nach 1945. Frankfurt am Main: S. Fischer. ISBN 978-3-10-039309-8.
- Klee, Ernst (2004). Auschwitz, die NS-Medizin und ihre Opfer. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag. ISBN 978-3-596-14906-7.
- Langbein, Hermann (1980). Menschen in Auschwitz. Berlin: Ullstein-Verlag. ISBN 978-3-548-33014-7.
- Bronnen Mei1940
