Friedrich Wilhelm Waldemar Fromm (8 oktober 1888 – 12 maart 1945) was een Duitse legerofficier, die tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol speelde als bevelhebber van het Ersatzheer (Reservistenleger). Hij was verantwoordelijk voor de training en personeelsvervanging binnen het Duitse leger, een positie die hij het grootste deel van de oorlog bekleedde. Fromm werd uiteindelijk geëxecuteerd voor zijn vermeende betrokkenheid bij de mislukte aanslag op Adolf Hitler op 20 juli 1944.
Inhouds opgave
Vroege leven en carrière
Friedrich Fromm werd geboren op 8 oktober 1888 in Charlottenburg, een stadsdeel van Berlijn. In zijn vroege jaren diende hij als officier in het Pruisische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Net als vele van zijn tijdgenoten bouwde Fromm zijn militaire carrière voort op de ervaringen uit de Grote Oorlog, wat hem voorbereidde op latere leidinggevende posities binnen het Duitse leger .
Na de Eerste Wereldoorlog bleef hij actief in het leger, dat na de Vrede van Versailles drastisch werd ingeperkt. Toen Adolf Hitler en de nazi’s in 1933 de macht grepen, begon het Duitse leger aan een grootschalige herbewapening, waarbij mannen zoals Fromm een steeds grotere invloed kregen binnen de militaire structuren .
Hoofd van het Ersatzheer
In 1939, bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, werd Fromm benoemd tot hoofd van de legeruitrusting en bevelhebber van het Ersatzheer. Deze organisatie was verantwoordelijk voor de training van nieuwe soldaten en de vervanging van gesneuvelde of gewonde troepen aan het front. Het Ersatzheer speelde een cruciale rol in de oorlogsinspanning, aangezien het een constante stroom van verse soldaten moest leveren aan de steeds grotere en zwaardere gevechten waarin Duitsland verwikkeld raakte .
De reorganisatie van de Wehrmacht
In december 1941, toen Operatie Barbarossa, de invasie van de Sovjet-Unie, vastliep bij Moskou en de Sovjet-tegenaanval begon, nam Hitler het directe bevel over het leger. Hij herstructureerde de commandostructuur van de Wehrmacht, waarbij Fromm’s rol werd uitgebreid. Het “Bureau van de Chef van Legeruitrusting en het Ersatzheer” werd gecreëerd, waarbij Fromm direct onder Hitler kwam te staan. Door zijn controle over zowel de bewapening als de binnenlandse troepen, beschikte Fromm over aanzienlijke macht binnen de Duitse oorlogsvoering .
Aan het begin van 1942, na de aanvankelijke successen van Operatie Barbarossa, adviseerde Fromm een defensieve strategie vanwege de uitgeputte voorraden en de vertraging in de productie. Dit standpunt bleek echter onverenigbaar met Hitlers offensieve benadering .
De 20 juli-samenzwering
Voorbereidingen voor de aanslag
Fromm was zich bewust van de plannen van zijn ondergeschikten, waaronder Claus von Stauffenberg, om een aanslag te plegen op Adolf Hitler. Hoewel hij op de hoogte was van deze samenzwering, koos Fromm aanvankelijk ervoor om afzijdig te blijven. Hij zou naar verluidt open hebben gestaan voor deelname aan het nieuwe regime na de moord op Hitler, mits hij een prominente positie zou krijgen. Echter, na de mislukte poging op 15 juli 1944 trok hij zich volledig terug .
De aanslag van 20 juli
Op 20 juli 1944 vond de beroemde poging tot de moord op Hitler plaats in het Wolfsschanze hoofdkwartier, nabij Rastenburg in Oost-Pruisen (het huidige Kętrzyn, Polen). Een bom, geplaatst door Stauffenberg, explodeerde, maar faalde in het doden van Hitler. Kort na de explosie concludeerde Fromm dat Stauffenberg en zijn mede-samenzweerders verantwoordelijk waren. Hoewel zij de operatie Valkyrie hadden ingezet (met een vervalste handtekening van Fromm), poogde Fromm hen te arresteren toen duidelijk werd dat de coup mislukte .
In het Bendlerblock, het Berlijnse hoofdkwartier van het Ersatzheer, werd Fromm korte tijd gevangengezet door de samenzweerders. Echter, nadat de coup mislukte, werd hij bevrijd door andere officieren van het Ersatzheer. In een poging zijn loyaliteit te bewijzen en mogelijke verdenking van samenspanning te vermijden, organiseerde Fromm onmiddellijk een krijgsraad voor de samenzweerders, waar hij hen ter dood veroordeelde en hun onmiddellijke executie door het vuurpeloton beval .
Het proces en de executie
Hoewel Fromm de samenzweerders had laten executeren om zijn eigen betrokkenheid te verdoezelen, werd hij op 22 juli 1944 gearresteerd op bevel van Hitler zelf. Hoewel er geen direct bewijs was van zijn actieve deelname aan de samenzwering, werd hij beschuldigd van lafheid voor de vijand. Deze aanklacht had betrekking op zijn beslissing om de samenzweerders zo snel te laten executeren, zonder hen eerst aan een volledig onderzoek te onderwerpen. Zijn snelle acties wekten argwaan bij Joseph Goebbels en anderen in Hitlers binnenste kring .
Op 12 maart 1945, minder dan twee maanden voor het einde van de oorlog in Europa, werd Fromm geëxecuteerd door een vuurpeloton in de Brandenburg-Görden gevangenis. In tegenstelling tot veel andere samenzweerders, die werden opgehangen met een dun touw, kreeg Fromm een militaire executie, waarschijnlijk omdat hij zelf de samenzweerders had laten executeren en zo enige loyaliteit aan het regime toonde. Zijn laatste woorden zouden zijn geweest: “Ik sterf omdat het bevolen is. Ik heb altijd alleen maar het beste voor Duitsland gewild” .
Conclusie
Friedrich Fromm was een complexe figuur binnen het Duitse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel hij een prominente positie bekleedde als hoofd van het Ersatzheer en verantwoordelijk was voor de training en vervanging van Duitse troepen, was zijn rol in de 20 juli-samenzwering tegen Adolf Hitler vaag en tegenstrijdig. Hoewel hij uiteindelijk de samenzweerders executeerde in een poging zijn eigen positie te beschermen, werd hij zelf slachtoffer van het regime dat hij probeerde te redden. Zijn executie in maart 1945 markeerde het einde van een militair leven dat zowel loyaal als opportunistisch was.
Bronnen en meer informatie
- Ian Kershaw, Hitler, 1936–1945: Nemesis, Penguin Books, 2001.
- Peter Hoffmann, Stauffenberg: A Family History, 1905–1944, McGill-Queen’s University Press, 2003.
- Hans Mommsen, Alternatives to Hitler: German Resistance under the Third Reich, Princeton University Press, 2003.
- Joachim Fest, Plotting Hitler’s Death: The Story of the German Resistance, Weidenfeld & Nicolson, 1996.
- Richard J. Evans, The Third Reich at War, Penguin Press, 2008.
- Bronnen Mei1940
- Afbeelding: Bundesarchiv, Bild 146-1969-168-07 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 DE, via Wikimedia Commons
