Franz Hössler: SS-officier in Auschwitz en Bergen-Belsen

Franz Hössler, SS-officier, gefotografeerd voor het Bergen-Belsen-proces in augustus 1945, kort voor zijn berechting.
Franz Hössler, voormalig SS-officier, in augustus 1945 voorafgaand aan het Bergen-Belsen-proces, waar hij werd berecht voor oorlogsmisdaden.

Franz Hößler (4 februari 1906 – 13 december 1945) was een SS-Obersturmführer en Schutzhaftlagerführer in de concentratiekampen Auschwitz-Birkenau, Dora-Mittelbau en Bergen-Belsen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd na de oorlog gearresteerd, berecht voor oorlogsmisdaden tijdens het Eerste Bergen-Belsen-proces, schuldig bevonden en geëxecuteerd door ophanging.

Vroege Levensjaren

Franz Hößler werd in 1906 geboren in Oberdorf, een dorp in de gemeente Martinszell im Allgäu in het Duitse Keizerrijk. Hij was de zoon van een voorman en verliet school voortijdig om fotograaf te worden. Later werkte hij als magazijnmedewerker, maar tijdens de Grote Depressie in de jaren dertig raakte hij werkloos. In november 1932 sloot Hößler zich aan bij de NSDAP (lidmaatschapsnummer 1.374.713) en de SS (lidmaatschapsnummer 41.940). Hij was getrouwd en had drie kinderen​.

Na de oprichting van het concentratiekamp Dachau in 1933 werd Hößler een van de eerste leden van het kampbewakingspersoneel. Hier vervulde hij diverse functies, waaronder die van kok. Hij bleef in Dachau tot na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog​.

Transfer naar Auschwitz

In juni 1940 werd Hößler overgeplaatst naar het nieuwe concentratiekamp Auschwitz I. Aanvankelijk beheerde hij de keukens van het kamp en werd hij soms ingezet als onderkampbegeleider (Duits: Kommandoführer). Begin 1941 werd hij benoemd tot Arbeitsdienstführer, een functie waarin hij toezicht hield op dwangarbeid​.

Op 28 juli 1941 begeleidde Hößler 575 gevangenen van Auschwitz naar het euthanasiecentrum Sonnenstein, waar zij werden vermoord in het kader van Aktion 14f13. In juni 1942 nam hij deel aan de executie van 168 overlevenden van een opstand in het strafgedeelte van Auschwitz I​.

Hößler had ook een rol in de bouw van een vakantieoord voor de SS, genaamd “Solahütte”, in de buurt van Auschwitz. Dit project vond plaats in 1942 en illustreert de luxe die SS-officieren genoten te midden van de wreedheden die in het kamp plaatsvonden​.

Deelname aan Massamoorden

Na de uitbreiding van Auschwitz-Birkenau tot een vernietigingskamp in 1942 kreeg Hößler verschillende functies binnen het kamp. Tussen september en november 1942 leidde hij een brigade, bekend als Sonderkommando Hößler, die verantwoordelijk was voor het opgraven en verbranden van 107.000 lichamen uit massagraven. De leden van dit Sonderkommando werden vrijwel altijd geëxecuteerd na afronding van dergelijke opdrachten​.

Op 16 september 1942 observeerde Hößler, samen met andere SS-officieren, experimenten in het vernietigingskamp Chełmno. Deze bezoeken waren bedoeld om methoden voor massamoord te verbeteren, zoals het verbranden van lichamen in open lucht of in crematoria​.

In zijn functie als Schutzhaftlagerführer in het vrouwenkamp van Auschwitz-Birkenau in 1943 werkte Hößler samen met Maria Mandl. Hier hield hij toezicht op selecties en de daaropvolgende vergassingen. Hößler maakte ook gebruik van misleidende toespraken om gevangenen naar de gaskamers te leiden, waarin hij hen beloofde dat ze werk en betere omstandigheden zouden krijgen​.

Overplaatsing naar Dora-Mittelbau en Bergen-Belsen

In januari 1945, na de opmars van het Rode Leger, evacueerde de SS het kamp Auschwitz. Hößler werd samen met andere kampofficieren overgeplaatst naar het concentratiekamp Dora-Mittelbau. In dit kamp, dat een belangrijke rol speelde in de productie van raketten zoals de V2, werd Hößler benoemd tot Schutzhaftlagerführer​.

Op 5 april 1945, toen het Amerikaanse Derde Pantserdivisie het gebied naderde, leidde Hößler een geforceerde evacuatie van gevangenen naar Bergen-Belsen. De gevangenen werden eerst per trein vervoerd en moesten het laatste deel van de reis te voet afleggen, een dodenmars die velen niet overleefden​.

In Bergen-Belsen werd Hößler benoemd tot plaatsvervangend kampcommandant onder Josef Kramer. Tijdens zijn korte tijd in Bergen-Belsen pleegde hij verschillende misdaden, waaronder het direct executeren van gevangenen. Toen de Britse troepen op 15 april 1945 het kamp bevrijdden, werd Hößler gearresteerd. Hij probeerde te ontsnappen door zich te camoufleren tussen de gevangenen, maar werd snel geïdentificeerd​.

Na zijn arrestatie werd Hößler samen met andere SS-officieren gedwongen om de duizenden lichamen in het kamp te begraven. Deze gruwelijke taak werd uitgevoerd onder toezicht van de Britse bevrijders​.

Het Bergen-Belsen-proces

In september 1945 werd Hößler, samen met 44 andere kampmedewerkers, berecht tijdens het Bergen-Belsen-proces. Dit was een van de eerste grote oorlogsmisdadenprocessen na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens het proces werden meerdere getuigenverklaringen afgelegd, waaronder die van overlevende Anita Lasker, die getuigde over Hößlers deelname aan selecties voor de gaskamers​.

Op 17 november 1945 werd Hößler schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden en veroordeeld tot de doodstraf door ophanging. De executie werd uitgevoerd op 13 december 1945 in de gevangenis van Hameln door de Britse beul Albert Pierrepoint​.

Conclusie

Franz Hößler was een van de vele SS-officieren die direct betrokken waren bij de gruwelijkheden van de nazi-concentratiekampen. Zijn loopbaan in de kampen Dachau, Auschwitz-Birkenau, Dora-Mittelbau en Bergen-Belsen toont de systematische aanpak van terreur en massamoord door de nazi’s. Hößler speelde een actieve rol in het toezicht op dwangarbeid, massamoord en de misleiding van gevangenen, wat leidde tot zijn uiteindelijke veroordeling en executie. Zijn verhaal vormt een belangrijk onderdeel van de bredere geschiedenis van de Holocaust en dient als een waarschuwing voor de menselijke capaciteit voor wreedheid onder totalitaire regimes.

Bronnen en meer informatie

  1. Afbeelding: Silverside (Sgt) No 5 Army Film & Photographic Unit, Public domain, via Wikimedia Commons
  2. Lasik, Aleksander; Piper, Franciszek; Setkiewicz, Piotr; Strzelecka, Irena (1999). Auschwitz 1940–1945: Studien zur Geschichte des Konzentrations- und Vernichtungslagers Auschwitz. Volume I: Aufbau und Struktur des Lagers. Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim. ISBN 83-85047-76-X.
  3. Langbein, Hermann (1980). Menschen in Auschwitz. Frankfurt am Main, Berlin Wien: Ullstein-Verlag. ISBN 3-548-33014-2.
  4. Klee, Ernst (2007). Das Personenlexikon zum Dritten Reich: Wer war was vor und nach 1945. Frankfurt am Main: Fischer-Taschenbuch-Verlag. ISBN 978-3-596-16048-8.
  5. Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau (1998). Auschwitz in den Augen der SS. Oświęcim: Staatliches Museum Auschwitz-Birkenau. ISBN 83-85047-35-2.
  6. Wagner, Jens-Christian (2007). Konzentrationslager Mittelbau-Dora 1943–1945. Göttingen: Wallstein Verlag. ISBN 978-3-8353-0118-4.
  7. Bronnen Mei1940