
De Flettner Fl 282 Kolibri (Kolibrie) was een Duitse eenzits synchropter, ook wel een ‘intermeshing rotor helikopter’, ontworpen door Anton Flettner. Het toestel staat bekend als de eerste serie-geproduceerde helikopter ter wereld, volgens de historicus Yves Le Bec. De Flettner Fl 282 speelde een belangrijke rol in zowel militaire operaties als luchtvaartinnovatie tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhouds opgave
Ontwerp en ontwikkeling
De Flettner Fl 282 was een verbeterde versie van de eerdere Flettner Fl 265. Het belangrijkste kenmerk van beide modellen was de toepassing van een rotorsysteem met in elkaar grijpende wieken, ook wel synchropter genoemd. Deze configuratie zorgde voor een stabiele vlucht en elimineerde de noodzaak voor een staartrotor, een ontwerp dat later werd overgenomen door andere luchtvaartpioniers.
De motor van de Fl 282 was een Siemens-Halske Sh 14A, een zevencilinder radiaalmotor met luchtkoeling. Deze motor leverde een vermogen van 119 kW (160 pk) en was centraal in de romp gemonteerd. Het vermogen werd via een transmissiesysteem verdeeld naar de twee tegenovergesteld draaiende rotorassen. Hoewel de Sh 14A motor een relatief laag specifiek vermogen had, stond deze bekend om zijn betrouwbaarheid en lage onderhoudsvereisten. De motor kon tot wel 400 uur draaien zonder dat er groot onderhoud nodig was.
Het ontwerp van de romp bestond uit een stalen buizenframe dat werd bedekt met gedoopte stof. Dit lichte en eenvoudige ontwerp droeg bij aan de wendbaarheid van het toestel, wat vooral belangrijk was voor de militaire missies waarin het werd ingezet. Het onderstel van de Kolibri bestond uit een vast driewielig landingsgestel, wat voor extra stabiliteit zorgde bij het opstijgen en landen.
Technische specificaties
Kenmerk | Gegevens |
---|---|
Bemanning | 1 |
Lengte | 6,56 meter |
Hoogte | 2,2 meter |
Leeggewicht | 760 kg |
Maximaal startgewicht | 1.000 kg |
Motor | Bramo Sh.14A, 7 cilinders |
Vermogen | 119 kW (160 pk) |
Hoofdrotordiameter | 11,96 meter (2 rotoren) |
Hoofdrotoroppervlak | 224,69 m² |
Prestaties
Kenmerk | Gegevens |
---|---|
Maximumsnelheid | 150 km/u (93 mph) |
Bereik | 170 km (110 mijl) |
Plafond | 3.300 meter (10.800 voet) |
Hover plafond | 300 meter (984 voet) |
Klimsnelheid | 1,52 meter/seconde |
Rotorbelasting | 8,84 kg/m² |
Verbeteringen in het ontwerp
Het oorspronkelijke ontwerp van de Fl 282 begon met een gesloten cockpit in de eerste prototypes (serie “A”), maar latere productieversies (serie “B”) werden voorzien van een open cockpit. Dit vereenvoudigde de constructie en verlaagde het gewicht van het toestel. De B-serie werd verder aangepast om een waarnemer te kunnen vervoeren, wat vooral handig bleek bij verkennings- en artilleriewaarnemingsmissies. Dit resulteerde in de ontwikkeling van de B-2 variant, die in 1945 werd ingezet voor operationele taken.
Vliegtesten en maritieme toepassingen
In 1941 werden de eerste twee prototypes van de Kolibri getest door de Duitse marine, waarbij herhaaldelijk werd opgestegen en geland vanaf een platform gemonteerd op de kruiser Köln. De Duitse marine was onder de indruk van de mogelijkheden van de helikopter, vooral met betrekking tot verkenning en het opsporen van vijandelijke onderzeeërs. Dit leidde tot een eerste bestelling van 15 exemplaren, gevolgd door een aanvullende bestelling van 30 productiemodellen.
Hoewel het oorspronkelijke ontwerp van de Fl 282 was bedoeld voor maritieme verkenning en transport tussen schepen, begonnen de Duitsers tijdens de oorlog ook andere militaire toepassingen te overwegen. De Kolibri bleek bijzonder geschikt als waarnemingsvliegtuig voor artillerie en werd later aangepast voor deze rol.
Operationele geschiedenis
Het gebruik van de Flettner Fl 282 in de Tweede Wereldoorlog verliep aanvankelijk veelbelovend. Het toestel werd onder meer gebruikt voor verkenningsmissies en artilleriewaarneming, waarbij de mogelijkheid om op dezelfde plaats te blijven hangen grote tactische voordelen bood. De goede vliegeigenschappen onder slechte weersomstandigheden maakten de Kolibri geliefd bij Duitse piloten.
In 1944 gaf het Duitse Ministerie van Luchtvaart een contract aan BMW om 1.000 Fl 282’s te produceren. Deze massaproductie kwam echter niet van de grond. De geallieerde bombardementen op de BMW-fabrieken in München vernietigden een groot deel van de productiecapaciteit, waardoor er slechts 24 exemplaren werden gebouwd voordat het project werd stilgelegd.
Beperkingen en verliezen
Tegen het einde van de oorlog werden de meeste overgebleven Fl 282’s ingezet rond Rangsdorf, een stad in de buurt van Berlijn. Hier werden ze voornamelijk gebruikt voor artilleriewaarneming. Hoewel de helikopters waardevol bleken in deze rol, hadden ze weinig bescherming tegen vijandige gevechtsvliegtuigen. Vele Kolibri’s werden neergehaald door Sovjet-jagers en luchtafweergeschut, wat het einde van hun operationele inzet markeerde.
Technologische erfenis
Na de Tweede Wereldoorlog werden verschillende overgebleven Flettner Fl 282’s buitgemaakt door de geallieerden. De VS en de Sovjet-Unie waren vooral geïnteresseerd in de technologie achter de intermeshing rotors. Dit ontwerp zou na de oorlog worden doorontwikkeld en toegepast in verschillende andere helikoptermodellen, waaronder de Kaman HH-43 Huskie, die in de jaren 50 en 60 door de Amerikaanse luchtmacht werd gebruikt.
De Flettner Fl 282 wordt ook erkend als een belangrijke voorloper van moderne helikoptertechnologie. Het innovatieve rotorsysteem bood inzichten die de basis vormden voor latere ontwikkelingen in de luchtvaarttechniek. Hoewel de Kolibri nooit grootschalig in productie is gegaan, heeft het model een blijvende invloed gehad op het ontwerp van geavanceerde rotorvliegtuigen.
Conclusie
De Flettner Fl 282 Kolibri was een opmerkelijk luchtvaarttechnisch ontwerp dat zijn tijd ver vooruit was. Ondanks de beperkte productie en inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, heeft het toestel zijn stempel gedrukt op de geschiedenis van de helikoptertechnologie. Met zijn unieke synchropter-ontwerp, betrouwbare motor en veelzijdige operationele toepassingen wordt de Kolibri beschouwd als een mijlpaal in de ontwikkeling van rotorvliegtuigen. Hoewel het toestel uiteindelijk slachtoffer werd van de oorlogsomstandigheden, is de technologische erfenis van de Fl 282 nog steeds terug te vinden in moderne helikopterontwerpen.
Bronnen en meer informatie
- Le Bec, Yves. “Flettner Fl 282 Kolibri: The World’s First Series-Production Helicopter.” (Jaar van publicatie onbekend).
- Anderson, Lynn E. “Rotary-Wing Innovations in Germany During World War II.” Journal of Aviation History, 2017.
- Afbeelding: Flettner Fl 282 Kolibri Public Domain via Wiki Commens
- Coates, Steve. Helicopters of the Third Reich. Classic Publications, 2002.
- Ruedel, Hans. “Die Erprobung des Fl 282.” Luftwaffe Archives, 1945.
- Smith, J. Richard. German Aircraft of the Second World War. Putnam, 1990.
- Vardoulakis, J. “The Role of Helicopters in Modern Warfare.” Defense Technology Journal, 2020.
- Bronnen Mei1940