Erich Kuttner (1887–1942) was een Duits-joodse journalist, politicus en verzetsstrijder. Hij speelde een belangrijke rol in de sociaal-democratische beweging tijdens de Weimarrepubliek, nam actief deel aan het Duitse en internationale verzet tegen het nationaalsocialisme en liet een blijvende indruk na met zijn politieke en literaire werk.
Inhouds opgave
Vroege Leven en Opleiding
Geboorte en Oorsprong
Erich Kuttner werd op 27 mei 1887 geboren in Berlijn aan de Nollendorfplatz 9. Zijn ouders waren de joodse koopman Benno Kuttner en Lina Kuttner, geboren Kaufmann. Hij groeide op in een middenklassemilieu dat hem de basis bood voor zijn latere intellectuele en politieke ontwikkeling.
Academische Studie en Carrièrestart
Kuttner studeerde van 1905 tot 1909 rechten aan de universiteiten van Berlijn en München. In 1909 begon hij zijn carrière als rechtsbeoefenaar. Zijn politieke betrokkenheid leidde echter in 1910 tot zijn ontslag uit het referendariaat nadat hij lid was geworden van de Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD).
Journalistieke en Politieke Carrière
Eerste Wereldoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog meldde Kuttner zich vrijwillig aan voor het leger in 1915. Hij raakte in 1916 zwaargewond bij de Slag om Verdun en werd onderscheiden met de Friedrich-August-Medaille in brons. Zijn oorlogservaringen versterkten zijn toewijding aan de rechten van veteranen en oorlogsslachtoffers.
Activisme en Organisaties
In 1917 richtte hij de Reichsbund der Kriegsteilnehmer und Kriegsbeschädigten op, een organisatie die zich inzette voor veteranen en oorlogsinvaliden. Kuttner werd de eerste voorzitter en gaf stem aan deze vaak genegeerde groep.
Rol tijdens de Weimarrepubliek
Parlementair Werk
Van 1921 tot 1933 was Kuttner lid van het Pruisische Landdag, waar hij bekendstond als een begaafd spreker. Hij vertegenwoordigde de SPD en speelde een belangrijke rol in onderzoeken naar de zogenaamde Fememorde, politiek gemotiveerde moorden gepleegd door extreemrechts tijdens de instabiele jaren van de Weimarrepubliek.
Journalistiek en Redactie
Naast zijn politieke carrière werkte Kuttner als journalist. Hij was redacteur van de socialistische tijdschriften Vorwärts, Die Glocke en Lachen Links. Zijn artikelen combineerden scherpe politieke analyses met satire, waarmee hij kritiek uitte op onrecht en autoritaire tendensen.
Vlucht en Ballingschap
Vlucht naar Nederland
Na de machtsovername door de nazi’s in 1933 werd Kuttner’s positie onhoudbaar. Hij vluchtte naar Praag en later naar Amsterdam, waar hij zijn journalistieke werk voortzette. In Nederland sloot hij zich aan bij de Revolutionäre Sozialisten Deutschlands, een groepering die zich verzette tegen het nationaalsocialisme.
Verzet tegen het Fascisme
Kuttner werkte mee aan het Lutetia-Kring, een initiatief dat trachtte een volksfront te vormen tegen Adolf Hitler. In 1936 reisde hij naar Spanje om verslag te doen van de Spaanse Burgeroorlog en raakte gewond tijdens de Slag om Brunete. Na zijn herstel keerde hij terug naar Nederland.
Tweede Wereldoorlog en Verzet in Nederland
Terugkeer tot het Jodendom
Als reactie op de antisemitische maatregelen in Nederland bekeerde Kuttner zich op 12 maart 1941 opnieuw tot het jodendom, een geloof dat hij in 1911 had verlaten vanwege zijn socialistische overtuigingen.
Arrestatie en Deportatie
Kuttner werd op 10 april 1942 in zijn huis in Amsterdam gearresteerd door de Gestapo. Hij werd via Kamp Amersfoort gedeporteerd naar concentratiekamp Mauthausen. Op 6 oktober 1942 werd hij daar door de nazi’s vermoord.
Conclusie
Erich Kuttner’s leven weerspiegelt een compromisloze inzet voor sociale rechtvaardigheid en politieke vrijheid. Zijn bijdrage als journalist, politicus en verzetsstrijder heeft diepe sporen achtergelaten in de geschiedenis van de 20e eeuw. Zijn werk en zijn strijd blijven een voorbeeld van moed en intellectuele integriteit.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: OTFW, Berlin, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
- Achenbach, Klaus (1982). “Kuttner, Erich”. In: Neue Deutsche Biographie (NDB), Band 13. Berlin: Duncker & Humblot. ISBN 3-428-00194-X.
- De Cort, Bart; Schilde, Kurt; Wowereit, Klaus (1990). „Was ich will, soll Tat werden“: Erich Kuttner 1887–1942. Ein Leben für Freiheit und Recht. Ausstellungskatalog. Berlin: Edition Hentrich. ISBN 3-926175-83-4.
- Ingenthron, Maximilian (2000). „Falls nur die Sache siegt“. Erich Kuttner (1887–1942). Publizist und Politiker. Mannheim: Palatium-Verlag (= Mannheimer Historische Forschungen, Band 18). ISBN 3-920671-38-4.
- Röder, Werner; Strauss, Herbert A. (1980). Biographisches Handbuch der deutschsprachigen Emigration nach 1933. Band 1: Politik, Wirtschaft, Öffentliches Leben. München: Saur. ISBN 3-598-10087-6.
- Bronnen Mei1940
_Erich_Kuttner.2011.jpg){kind=link}