Divide and Conquer (1943) is de derde film van de Why We Fight propagandaserie, geregisseerd door Frank Capra. De film behandelt de Nazi-verovering van West-Europa in 1940 en was bedoeld om het Amerikaanse publiek te informeren en motiveren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit artikel gaat dieper in op de verschillende aspecten van de film, waaronder de historische context, de politieke boodschappen, en de effecten van de propaganda.
Inhouds opgave
De val van Polen en de blokkade van Duitsland
De situatie na de val van Polen
De film begint direct na de val van Polen in 1939. Polen was een van de eerste slachtoffers van de Duitse Blitzkrieg-tactiek, een snelle en verwoestende militaire strategie. Met de val van Polen werd de weg vrijgemaakt voor de Nazi’s om hun blik op West-Europa te richten. De twee belangrijkste Westerse bondgenoten in 1940 waren het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.
De rol van de Britse Koninklijke Marine
De rol van de Britse Koninklijke Marine in het blokkeren van Duitsland wordt in de film benadrukt. Deze blokkade was cruciaal omdat het Duitsland verhinderde om eenvoudig toegang te krijgen tot de benodigde grondstoffen voor hun oorlogsinspanningen. De film stelt dat Duitsland de Britse weerstand moest overwinnen om hun plannen voor wereldheerschappij te verwezenlijken. De blokkade was een strategisch wapen dat de Duitse oorlogsmachine vertraagde en hun expansieplannen bemoeilijkte.
Hitlers verraad aan de neutrale landen van Europa
Valse beloftes aan Denemarken en Noorwegen
Hitler’s verraad aan de kleine neutrale landen van Europa wordt duidelijk naar voren gebracht in de film. Aan Denemarken werd een niet-aanvalsverdrag beloofd, terwijl Noorwegen werd verzekerd dat Duitsland geen conflict had met de noordelijke staten. Deze valse beloften werden snel verbroken toen de Duitse troepen beide landen binnenvielen. De invasie van Denemarken en Noorwegen markeerde het begin van de Nazi-agressie in West-Europa.
De belangrijke strategische positie van Noorwegen
De Nazi-interesse in Noorwegen werd gedreven door het strategisch belang van de Noorse fjorden als U-boot basissen en de luchtvelden voor bommenwerpers gericht op de Britse marinebasis bij Scapa Flow. De film beschuldigt de Nazi’s van het gebruik van Trojaanse paardenschepen – schepen die eruitzagen als koopvaardijschepen maar troepen, tanks en artillerie verborgen hielden – om de controle over alle Noorse havens te grijpen.
De rol van Noorse verraders
De rol van Noorse verraders, zoals Vidkun Quisling, wordt ook benadrukt. Quisling, een Noorse politicus die collaboreerde met de Nazi’s, wordt geportretteerd als een verrader die actief de Duitse invasie ondersteunde. Dit verraad speelde een cruciale rol in de snelle overname van Noorwegen door de Nazi’s.
De conquest van Frankrijk
De Eerste Wereldoorlog en de geest van generaal Foch
Het verhaal van Frankrijk in de film begint in 1914, tijdens de Slag bij de Marne. De aanvallende geest van de Franse generaal Ferdinand Foch wordt benadrukt met zijn beroemde uitspraak: “Mijn rechtervleugel is ingedrukt, mijn centrum wijkt, de situatie is uitstekend, ik val aan!” Deze mentaliteit van vastberadenheid en offensieve strategie wordt in contrast geplaatst met de defensieve houding van Frankrijk in de jaren 1930.
De Maginotlinie en de verdedigingsstrategie
Frankrijk had na de Eerste Wereldoorlog een defensieve oriëntatie ontwikkeld, exemplified by de bouw van de Maginotlinie. Deze verdedigingslinie was bedoeld om een Duitse invasie te voorkomen, maar bleek uiteindelijk ineffectief tegen de bliksemsnelle Blitzkrieg-tactieken van de Nazi’s. De film legt uit dat deze defensieve houding deels te wijten was aan de enorme verliezen die Frankrijk leed in de Eerste Wereldoorlog, maar ook aan interne factoren zoals Nazi-vijfde colonne activiteiten, politieke corruptie en hebzuchtige belangen.
De invasie van België en Nederland
Hitlers bedrog en de invasies
Net als bij Denemarken en Noorwegen, liet Hitler ook aan Nederland en België valse beloften horen. Aan Nederland werd verteld dat het Derde Rijk altijd de traditionele vriendschap met Holland had willen behouden, terwijl België werd verzekerd dat er geen enkele Duitse claim was die als bedreiging kon worden gezien. Deze beloftes werden snel ontkracht toen Duitsland op 10 mei 1940 een grootschalige invasie van beide landen lanceerde.
Blitzkrieg in de lage landen
De Duitse aanval op Nederland en België maakte gebruik van de Blitzkrieg-tactiek, waarbij snelle en verwoestende aanvallen met tanks en luchtmacht werden gecombineerd om vijandelijke verdedigingslinies te doorbreken en paniek te zaaien. Deze tactiek was uiterst effectief en leidde tot een snelle val van beide landen. De film benadrukt de snelheid en brutaliteit van deze aanvallen en de verpletterende impact op de burgerbevolking.
De val van Frankrijk
De zwakte van de Maginotlinie
De film gaat verder met de bespreking van de zwakheden van de Maginotlinie. Hoewel deze verdedigingslinie indrukwekkend was in haar omvang en sterkte, was ze uiteindelijk nutteloos tegen de mobiele en flexibele Blitzkrieg-tactieken van de Duitsers. In plaats van frontale aanvallen op de Maginotlinie, omzeilden de Duitsers deze door door de Ardennen te trekken, een zwaar bebost gebied dat als ondoordringbaar werd beschouwd. Deze onverwachte aanval leidde tot de ineenstorting van de Franse verdediging.
Dunkirk: het Britse leger op de vlucht
Een belangrijk moment in de verovering van Frankrijk was de evacuatie van het Britse leger uit Dunkirk. Deze operatie, bekend als Operatie Dynamo, werd uitgevoerd tussen 26 mei en 4 juni 1940 en redde meer dan 330.000 geallieerde soldaten van de Duitse omsingeling. De film benadrukt het heroïsche karakter van deze redding, maar ook de wanhoop en chaos van de situatie. De evacuatie van Dunkirk betekende een grote nederlaag voor de geallieerden en liet Frankrijk blootgesteld achter.
Politieke propaganda en de noodzaak van Amerikaanse betrokkenheid
De effectiviteit van propaganda
Divide and Conquer was een belangrijk onderdeel van de Amerikaanse propagandacampagne om steun te verkrijgen voor deelname aan de Tweede Wereldoorlog. De film maakte gebruik van dramatische beelden, muziek en vertelkunst om de dreiging van het Nazi-regime te benadrukken. Door de wreedheden en verraad van de Nazi’s te tonen, wilde de film het Amerikaanse publiek overtuigen van de noodzaak om te vechten tegen deze tirannie.
De morele plicht tot actie
De film suggereert een morele plicht voor Amerika om in te grijpen en te helpen bij het bevrijden van Europa van de Nazi-bezetting. Het benadrukt de gevaren van isolatie en het belang van internationale samenwerking om tirannie te verslaan. Door de heldhaftigheid van de Europese verzetbewegingen en de geallieerde troepen te tonen, probeerde de film een gevoel van eenheid en vastberadenheid te creëren bij het Amerikaanse publiek.
De nasleep van de veroveringen
De bezetting en haar gevolgen
Na de val van Frankrijk werd het land verdeeld in een bezette zone en de vrije zone onder het Vichy-regime, een collaborerende Franse regering. De film belicht de zware omstandigheden van het leven onder de Duitse bezetting, inclusief de economische uitbuiting, politieke onderdrukking en de vervolging van joden en andere minderheden. Het toont de harde realiteit van de Nazi-heerschappij en de noodzaak van bevrijding.
Het oprukkende Duitse leger
Met de verovering van West-Europa kwam Duitsland in een sterke strategische positie om verdere offensieven te lanceren, zowel in het oosten tegen de Sovjet-Unie als in Noord-Afrika. De film sluit af met een waarschuwing voor de voortdurende dreiging van de Nazi-expansie en de noodzaak van voortdurende weerstand.
De opkomst van de geallieerde weerstand
De slag om Engeland
Na de val van Frankrijk stond Groot-Brittannië als laatste grote Europese tegenstander van Nazi-Duitsland. De strategische ligging van Groot-Brittannië maakte het een cruciaal slagveld. Hitler’s volgende doel was om de Britse luchtmacht (RAF) te vernietigen en een invasie van de Britse eilanden mogelijk te maken.
Luchtgevechten en morele overwinning
De Slag om Engeland begon in juli 1940 en was een serie luchtgevechten tussen de Luftwaffe en de RAF. De film beschrijft de moed en vastberadenheid van de Britse piloten, bekend als “The Few,” die erin slaagden om de Duitse luchtaanvallen af te weren. Ondanks zware verliezen en constante bombardementen op steden zoals Londen, behield de RAF de controle over het luchtruim. Dit werd gezien als een morele overwinning die het Britse moreel versterkte en de Duitse invasieplannen dwarsboomde.
De Verenigde Staten en de Lend-Lease Act
Ondersteuning van de geallieerden
Hoewel de Verenigde Staten nog niet formeel betrokken waren bij de oorlog, speelden ze een cruciale rol in de ondersteuning van de geallieerden door middel van de Lend-Lease Act. Deze wet, aangenomen in maart 1941, stelde de VS in staat om militaire voorraden te leveren aan landen die tegen de asmogendheden vochten, zonder direct in het conflict betrokken te raken.
Invloed op de oorlogsinspanningen
De Lend-Lease Act versterkte de geallieerde oorlogsinspanningen aanzienlijk door het verstrekken van essentiële materialen zoals vliegtuigen, tanks, en voedselvoorraden. De film benadrukt het belang van deze wet als een teken van Amerika’s groeiende betrokkenheid en de overgang van een beleid van neutraliteit naar actieve ondersteuning van de geallieerde zaak.
De verzetsbewegingen in bezet Europa
Heroïsche daden van verzet
In de bezette landen ontstonden verschillende verzetsbewegingen die zich tegen de Nazi-heerschappij verzetten. De film toont de moed en vastberadenheid van deze verzetsstrijders, die sabotageacties uitvoerden, informatie verzamelden en Joodse burgers hielpen ontsnappen aan vervolging. Deze daden van verzet waren cruciaal in het ondermijnen van de Duitse oorlogsinspanningen en het handhaven van hoop onder de onderdrukte bevolkingen.
Het belang van internationale samenwerking
De verzetsbewegingen werkten vaak samen met geallieerde inlichtingendiensten om hun operaties te coördineren. Deze samenwerking was een voorbeeld van de internationale inspanning om de Nazi’s te bestrijden en diende als inspiratie voor de bredere geallieerde strategieën. De film benadrukt het belang van eenheid en samenwerking in de strijd tegen tirannie.
De Amerikaanse betrokkenheid en de weg naar D-Day
Pearl Harbor en de oorlogsverklaring
De aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 door Japan leidde tot de formele toetreding van de Verenigde Staten tot de Tweede Wereldoorlog. De film gebruikt dit moment om de kijkers eraan te herinneren dat de strijd tegen de asmogendheden een wereldwijde inspanning vereiste en dat Amerika nu volledig betrokken was.
Voorbereidingen voor D-Day
Met de Amerikaanse betrokkenheid begon de planning voor de invasie van het bezette Europa, bekend als D-Day. De film eindigt met een vooruitblik op deze operatie, die het keerpunt van de oorlog zou worden. De gecombineerde inspanningen van de geallieerde troepen, inclusief de VS, Groot-Brittannië en Canada, zouden uiteindelijk leiden tot de bevrijding van Europa.
De invasie van Normandië en de bevrijding van Europa
D-Day: Operatie Overlord
Operatie Overlord, beter bekend als D-Day, vond plaats op 6 juni 1944 en was de grootste amfibische invasie in de geschiedenis. De film benadrukt de uitgebreide voorbereidingen die voorafgingen aan deze operatie. Geallieerde troepen werden getraind en voorzien van gedetailleerde plannen om de verdedigingen van de Atlantikwall te doorbreken. De invasie werd geleid door generaal Dwight D. Eisenhower en omvatte een complexe coördinatie van lucht-, zee- en landstrijdkrachten.
De landingen op de Normandische stranden
De film beschrijft de landingen op vijf stranden: Utah, Omaha, Gold, Juno, en Sword. De troepen werden geconfronteerd met zware verdediging door Duitse soldaten en obstakels zoals mijnen en prikkeldraad. Ondanks deze moeilijkheden wisten de geallieerden voet aan wal te zetten en een bruggenhoofd te vestigen. De heroïsche inspanningen van de soldaten die vochten op deze stranden worden uitgebreid belicht, waarbij de nadruk ligt op hun moed en vastberadenheid.
De bevrijding van Frankrijk en West-Europa
De doorbraak uit Normandië
Na de succesvolle landingen volgde een periode van zware gevechten in de bocage (hagenland) van Normandië. De film toont hoe de geallieerde troepen geleidelijk doorbraken en steden zoals Caen en Cherbourg bevrijdden. Deze doorbraken waren cruciaal voor het veiligstellen van aanvoerwegen en het versterken van de geallieerde aanwezigheid in Frankrijk.
De bevrijding van Parijs
De bevrijding van Parijs in augustus 1944 was een symbolisch belangrijk moment. De film beschrijft hoe de Franse verzetsbeweging en de geallieerde troepen samenwerkten om de stad van de Duitse bezetting te bevrijden. De intocht van de geallieerde troepen in Parijs werd verwelkomd door uitzinnige menigten, en dit moment werd gevierd als een keerpunt in de oorlog.
De val van Nazi-Duitsland
Het oprukken naar Duitsland
Na de bevrijding van Frankrijk richtten de geallieerden hun aandacht op Duitsland zelf. De film toont de intense gevechten die plaatsvonden tijdens de opmars naar de Rijn en de bevrijding van concentratiekampen zoals Auschwitz. De verschrikkingen die in deze kampen werden ontdekt, werden breed uitgemeten om de gruweldaden van de Nazi’s te benadrukken en de rechtvaardigheid van de geallieerde strijd te onderstrepen.
De eindstrijd en overgave
De film eindigt met de beschrijving van de eindstrijd in Duitsland, inclusief de Slag om Berlijn. Met de inname van Berlijn door de Sovjet-troepen en de zelfmoord van Hitler kwam er een einde aan het Derde Rijk. Op 8 mei 1945, bekend als V-E Day (Victory in Europe Day), gaven de Duitse troepen zich formeel over, wat het einde van de oorlog in Europa markeerde.
Conclusie en historische impact
Het belang van propaganda
Divide and Conquer speelde een belangrijke rol in het informeren en mobiliseren van het Amerikaanse publiek tijdens de Tweede Wereldoorlog. De film gebruikte krachtige beelden en verhalen om de dreiging van Nazi-Duitsland te benadrukken en de noodzaak van Amerikaanse betrokkenheid te rechtvaardigen. Het succes van de film illustreert de effectiviteit van propaganda in het versterken van de nationale eenheid en het ondersteunen van de oorlogsinspanningen.
De nalatenschap van de Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog had een diepgaande impact op de wereldorde en de manier waarop landen met elkaar omgaan. De film sluit af met een reflectie op de offers die zijn gebracht door de geallieerde troepen en de lessen die zijn geleerd uit de strijd tegen tirannie en onderdrukking. De overwinning in Europa legde de basis voor een nieuw tijdperk van internationale samenwerking en vrede, geleid door instellingen zoals de Verenigde Naties.
Bronnen
- Capra, F. (1943). Why We Fight: Divide and Conquer. United States Government Printing Office.
- Keegan, J. (1989). The Second World War. Penguin Books.
- Gilbert, M. (1989). Second World War. Weidenfeld & Nicolson.
- Shirer, W. L. (1960). The Rise and Fall of the Third Reich. Simon & Schuster.
- Ambrose, S. E. (1994). D-Day, June 6, 1944: The Climactic Battle of World War II. Simon & Schuster.
: Frank Capra's film over Nazi-veroveringen, benadrukt dreiging en rechtvaardigt Amerikaanse oorlogsinspanning.){kind=link}