Der Untergang (2004): Oorlogsfilm

‎Downfall (Duits: Der Untergang, Italiaans: La caduta – Gli ultimi giorni di Hitler) is een Duits-Oostenrijks-Italiaanse Duitstalige historische oorlogsdramafilm uit 2004, geregisseerd door Oliver Hirschbiegel naar een scenario van de producent, Bernd Eichinger. Het speelt zich af tijdens de Slag om Berlijn in de Tweede Wereldoorlog, wanneer nazi-Duitsland op de rand van de nederlaag staat, en toont de laatste dagen van Adolf Hitler (gespeeld door Bruno Ganz). De cast bestaat uit Alexandra Maria Lara, Corinna Harfouch, Ulrich Matthes, Juliane Köhler, Heino Ferch, Christian Berkel, Alexander Held, Matthias Habich en Thomas Kretschmann. De film is een Duits-Oostenrijks-Italiaanse coproductie.‎

‎In november 1942 nodigt de Führer van nazi-Duitsland Adolf Hitler in het Wolfshol in Oost-Pruisen een aantal jonge vrouwen uit voor een gesprek voor de functie van zijn persoonlijke secretaresse. Traudl Junge is dolblij als hij voor haar kiest. Drie jaar later heeft het Rode Leger de Duitse troepen teruggedrongen en Berlijn omsingeld. Op Hitlers 56ste verjaardag begint het Rode Leger met de beschietingen van het stadscentrum van Berlijn. Reichsführer-SS Heinrich Himmler probeert Hitler over te halen Berlijn te verlaten, maar Hitler weigert. Himmler vertrekt om in het geheim met de westerse geallieerden te onderhandelen over voorwaarden.

Later probeert Gruppenführer Hermann Fegelein, Himmlers adjudant, Hitler ook over te halen te vluchten, maar Hitler staat erop dat hij in Berlijn zal winnen of sterven. SS-arts Obersturmbannführer Ernst-Günther Schenck krijgt opdracht Berlijn te verlaten per Operatie Clausewitz, hoewel hij een SS-generaal overtuigt om hem in Berlijn te laten blijven om de gewonden te behandelen.

Op straat benadert de vader van hitlerjugend kindsoldaat Peter Kranz de eenheid van zijn zoon en probeert hem over te halen te vertrekken. Peter, die twee vijandelijke tanks vernietigde en binnenkort een medaille van Hitler krijgt, noemt zijn vader een lafaard en rent weg.‎

‎Tijdens een bijeenkomst in de Führerbunker verbiedt Hitler het overweldigde 9e Leger zich terug te trekken, in plaats daarvan beveelt hij de eenheden van Obergruppenführer Felix Steiner om een tegenaanval op te zetten. De generaals vinden de bevelen onmogelijk en irrationeel. Bovengronds kent Hitler Peter zijn medaille toe en begroet Peter als moediger dan zijn generaals. In zijn kantoor praat Hitler met minister van Bewapening Albert Speer over zijn beleid van verschroeide aarde. Speer maakt zich zorgen over de vernietiging van de Duitse infrastructuur, maar Hitler gelooft dat het achtergebleven Duitse volk zwak is en dus de dood verdient. Ondertussen houdt Hitlers metgezel Eva Braun een feest in de Rijkskanselarij. Haar zwager Fegelein probeert Eva echter over te halen berlijn met Hitler te verlaten, maar ze ontslaat hem. Artillerievuur breekt uiteindelijk het feest op.‎

‎Op het slagveld krijgt generaal Helmuth Weidling te horen dat hij zal worden geëxecuteerd omdat hij naar verluidt een terugtocht heeft bevolen. Weidling komt naar de Führerbunker om zich vrij te pleiten van zijn beschuldigingen. Zijn actie maakt indruk op Hitler, die hem promoveert om toezicht te houden op alle verdedigingswerken van Berlijn. Op een andere bijeenkomst verneemt Hitler dat Steiner niet heeft aangevallen omdat zijn eenheid niet over voldoende kracht beschikte. Hitler wordt woedend over wat hij ziet als een daad van verraad en begint aan een woedende tirade, waarin hij schreeuwt dat iedereen hem in de steek heeft gelaten en zijn generaals aanklaagt als lafaards en verraders. Hij erkent eindelijk dat de oorlog verloren is, maar dat hij liever zelfmoord pleegt dan Berlijn te verlaten.‎

‎Schenck is er getuige van dat oude mannen door de Duitse militaire politie worden geëxecuteerd omdat ze zouden hebben geweigerd deel te nemen aan de gevechten. Hitler ontvangt een bericht van Reichsmarschall Hermann Göring, waarin hij om staatsleiderschap vraagt. Hitler verklaart Göring tot verrader en beveelt zijn ontslag uit alle functies en zijn arrestatie. Speer brengt een laatste bezoek aan de Führerbunker en geeft aan Hitler toe dat hij zijn bevelen om de Duitse infrastructuur te vernietigen heeft getrotseerd. Hitler straft Speer echter niet, die besluit Berlijn te verlaten. Peter keert terug om zijn eenheid dood te vinden en rent terug naar zijn ouders. Hitler blijft fantastische manieren bedenken voor Duitsland om het tij te keren. Tijdens het diner hoort Hitler van Himmlers geheime onderhandelingen. Als hij hoort dat een van zijn trouwste volgelingen hem in de steek heeft gelaten, wordt hij opnieuw woedend en hij beveelt snel Himmlers executie. Hij komt er ook achter dat Fegelein zijn post heeft verlaten en hem ondanks Eva’s smeekbeden heeft laten executeren. SS-arts Obergruppenführer Ernst-Robert Grawitz vraagt Hitler toestemming om te evacueren uit angst voor geallieerde represailles. Hitler weigert, waardoor Grawitz zichzelf en zijn familie van het leven berooft.‎

‎De Sovjets zetten hun opmars voort, de voorraden van Berlijn raken op en het Duitse moreel keldert. Hitler hoopt dat het 12e Leger, onder leiding van luitenant-generaal Walther Wenck, Berlijn zal redden. Na middernacht dicteert Hitler zijn laatste wil en testament aan Junge, voordat hij officieel met Eva trouwt. De volgende ochtend hoort Hitler dat het 12e Leger berlijn niet kan ontzetten. Hitler weigert zich over te geven en plant zijn dood. Hij dient zijn hond Blondi vergif toe, neemt afscheid van de bunkerstaf en pleegt zelfmoord met Eva. De twee worden ruw gecremeerd met benzine in een sloot in de kanselarijtuin.‎

‎Propagandaminister Joseph Goebbels neemt het kanselierschap op zich. Generaal Hans Krebs slaagt er niet in om met sovjetmaarschalk Vasili Tsjoejkov te onderhandelen over een voorwaardelijke overgave. Goebbels verklaart dat Duitsland zich niet zal overgeven zolang hij leeft. Goebbels’ vrouw Magda vergiftigt haar zes kinderen met cyanide, voordat ze zelfmoord pleegt met Goebbels;

Weidling kondigt daarna de onvoorwaardelijke overgave van de Duitse troepen in Berlijn aan. Veel regerings- en militaire functionarissen, waaronder Krebs, plegen zelfmoord nadat ze van de nederlaag van Duitsland hebben gehoord. Peter ontdekt dat zijn ouders zijn geëxecuteerd. Junge verlaat de bunker en probeert de stad te ontvluchten; Peter vergezelt haar terwijl ze door een groep Sovjetsoldaten sluipt voordat de twee een fiets vinden en Berlijn verlaten.‎


Bronnen en meer informatie

  1. Bronnen Mei1940
  2. Der Untergang – Wikipedia
  3. Der Untergang (2004) – IMDb
  4. BBC News – The rise, rise and rise of the Downfall Hitler parody