
Het Boys anti-tank geweer (officieel Rifle, Anti-Tank, .55in, Boys) was een Brits anti-tank geweer dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ingezet. De bijnaam “olifantengeweer” werd door de gebruikers gegeven vanwege de grootte en het grote kaliber van 0,55 inch (14 mm).
Inhouds opgave
Ontwerp en ontwikkeling
Het Boys anti-tank geweer werd ontworpen door kapitein Henry C. Boys, een lid van de Britse Small Arms Committee en een ontwerper bij de Royal Small Arms Factory in Enfield. De oorspronkelijke naam was “Stanchion”, maar het werd hernoemd ter ere van kapitein Boys, die stierf kort voordat het geweer in 1937 werd goedgekeurd voor militaire dienst.
Kenmerken van het ontwerp
Het Boys geweer was een grendelgeweer dat werd gevoed door een vijf-schots magazijn. Het wapen was groot en zwaar, voorzien van een bipod aan de voorkant en een apart handvat onder de gevoerde kolf. Om de sterke terugslag van de 0,55 inch (14 mm) patroon tegen te gaan, was een mondingsrem op de loop gemonteerd en was de ontvanger bevestigd aan een schokdemper, waardoor deze over het frame kon schuiven. Het ontwerp bevatte veel kleine, nauwe schroeven van zacht staal, wat het onderhoud van het wapen bemoeilijkte.
Munitie en penetratiekracht
De .55 Boys-patroon was een aangepaste versie van de .50 BMG met een extra rand en vuurde een 47,6 gram (735 gr) kogel af. Bij de introductie kon het wapen effectief licht gepantserde voertuigen aanvallen, zoals tanks met een pantserdikte van 23,2 mm (0,91 inch) op een afstand van 100 meter. Twee hoofdtypen munitie werden gebruikt:
- W Mark 1: Een 60 gram (930 gr) pantserdoorborende kogel met een snelheid van 747 m/s (2450 ft/s), die 23,2 mm pantser kon doorboren op 100 meter.
- W Mark 2: Een 47,6 gram (735 gr) pantserdoorborende kogel met een snelheid van 884 m/s (2900 ft/s), later in de oorlog ontwikkeld voor betere prestaties tegen pantser.
Het Boys geweer was effectief tegen lichte gepantserde voertuigen en infanterie, maar de krachtige terugslag en het luide geluid maakten het onaangenaam om te gebruiken. Soldaten rapporteerden vaak nekblessures en blauwe plekken door de heftige terugslag, ondanks de kolf met rubberdemper.
Operationeel gebruik
Het Boys geweer werd in de vroege stadia van de Tweede Wereldoorlog ingezet tegen licht gepantserde Duitse tanks en voertuigen. Tijdens de Winteroorlog (1939-1940) leverde Groot-Brittannië een groot aantal van deze geweren aan Finland, waar het wapen populair was vanwege zijn effectiviteit tegen de Sovjet T-26 tanks.
Gebruik in Europa en Afrika
Tijdens de vroege campagnes in Frankrijk, Noord-Afrika en Noorwegen, bewees het Boys geweer zijn waarde tegen de licht gepantserde Duitse Panzer I, Panzer II, en vroege modellen van de Panzer III. Naarmate de oorlog vorderde en tanks beter gepantserd werden, verloor het Boys snel zijn effectiviteit als anti-tank wapen. In 1942 werd een verkorte versie van het geweer ontwikkeld voor luchtlandingstroepen, maar de verminderde snelheid van de kogel maakte het wapen volledig ineffectief tegen de zwaardere tanks die het later in de oorlog moest bestrijden.
In de Slag om Frankrijk leed het Boys aan een slechte reputatie. Om dit te herstellen, produceerde de Canadese overheid, in samenwerking met Disney Studios, de trainingfilm “Stop That Tank!” in 1942. Deze film was bedoeld om de negatieve perceptie van het geweer te verbeteren.
Vervanging door de PIAT
In de Europese oorlogsvoering werd het Boys geweer vanaf 1943 geleidelijk vervangen door de PIAT (Projector, Infantry, Anti-Tank), die in actie kwam tijdens de geallieerde invasie van Sicilië. De PIAT, een wapen op basis van holle lading, was veel effectiever tegen moderne tanks dan het verouderde Boys geweer.
Hoewel het Boys in de latere oorlogsjaren nog beperkt werd ingezet tegen machinegeweernesten en lichte voertuigen, werd het uiteindelijk vervangen door de Amerikaanse M2 Browning machinegeweer met .50 BMG munitie. Deze zware machinegeweren, die ook pantserdoorborende en brandende munitie konden afvuren, waren veel geschikter voor zowel anti-tank als anti-lucht doelen.
Gebruik in het Pacifische theater
Het Boys geweer werd standaard ingezet door Britse en Commonwealth-troepen tijdens de strijd tegen Japan in het Pacifische theater. Tijdens de Slag om Milne Bay en in de campagne in Malaya, bleek het wapen echter volledig ineffectief tegen de Japanse tanks. Er zijn enkele rapporten dat het 1/14e Punjabi Regiment twee lichte Japanse tanks wist uit te schakelen, maar deze claims blijven controversieel.
Tijdens de Slag om Singapore beweerden soldaten van het 1e Bataljon van het Cambridgeshire Regiment dat het Boys-geweer effectief was in stedelijke gevechten, waarbij het gaten in muren schoot om vijandelijke posities aan te vallen.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het Boys geweer door het Koninklijk Maleis Regiment gebruikt tegen communistische opstandelingen tijdens de Malayan Emergency.
Gebruik door de Verenigde Staten
Het Boys geweer werd ook door de Amerikaanse marine aangeschaft voor beperkte operaties. Zo werden deze geweren ingezet door de Marine Raider Battalions tegen vijandelijke bunkers en in de vernietiging van twee watervliegtuigen op Makin Island. De 1e Ranger Bataljon van het Amerikaanse leger was eveneens uitgerust met Boys geweren, maar gebruikte deze nooit in gevechten.
Internationaal gebruik
Naast de geallieerden werd het Boys geweer door verschillende andere landen gebruikt:
- Griekenland: Tijdens de Greco-Italiaanse Oorlog werden 1.786 Boys geweren besteld om de infanterie tegen tanks te beschermen. Slechts 122 hiervan bereikten Griekenland tijdens de oorlog.
- China: De Nationalistische Chinese legers gebruikten het Boys geweer tijdens de laatste stadia van de Tweede Chinees-Japanse Oorlog in zowel China als Birma.
- Filipijnen: Het Filipijnse leger gebruikte het Boys geweer tegen de Japanse bezetting en tijdens de bevrijding door de geallieerden. In de nasleep van de oorlog werd het wapen gebruikt tijdens de Hukbalahap opstand en in de Koreaanse Oorlog.
Bekend incident met het Ierse Republikeinse Leger (IRA)
Een opvallend incident vond plaats in september 1965 toen leden van de IRA een Boys geweer gebruikten om het Britse patrouilleboot HMS Brave Borderer te treffen. Een van de turbines van de boot werd beschadigd tijdens een bezoek aan Waterford, Ierland.
Prestaties en beperkingen
Volgens de hedendaagse militaire handleidingen werd het Boys geweer ontworpen om de infanterie te beschermen tegen lichte gepantserde voertuigen. Het wapen kon pantser tot 500 meter doorboren, maar was minder effectief op grotere afstanden of tegen zwaarder gepantserde tanks. In Home Guard handleidingen uit 1944 werd vermeld dat het Boys geweer in staat was om door muren van baksteen van 14 inch (360 mm) en zandzakken van 10 inch (250 mm) te schieten.
Montage op voertuigen
Het Boys geweer werd soms gemonteerd op lichte voertuigen zoals de Universal Carrier, de Humber Light Reconnaissance Car, en gepantserde auto’s zoals de Morris CS9 en de Rolls-Royce gepantserde auto. Dit verbeterde de mobiliteit van het wapen, maar het bleef beperkt in zijn effectiviteit tegen zwaarder gepantserde doelen.
Conclusie
Hoewel het Boys anti-tank geweer in de vroege jaren van de Tweede Wereldoorlog effectief was tegen lichte tanks en gepantserde voertuigen, werd het snel ingehaald door technologische ontwikkelingen in pantsering. Het wapen werd uiteindelijk vervangen door krachtigere alternatieven zoals de PIAT en de M2 Browning machinegeweer. Desondanks blijft het Boys geweer een belangrijk onderdeel van de vroege anti-tankstrategie van Groot-Brittannië en haar bondgenoten.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Finnish Wartime Photograph Archive , Public domain, via Wikimedia Commons
- “The Encyclopedia of Weapons of World War II” – Een uitgebreide gids over de wapens van de Tweede Wereldoorlog, waarin het Boys anti-tank geweer uitgebreid wordt beschreven, inclusief technische specificaties en operationeel gebruik.
- Ian Hogg’s “Military Small Arms of the 20th Century” – Dit boek biedt diepgaande informatie over verschillende kleine wapens die in de 20e eeuw zijn gebruikt, waaronder het Boys geweer, met gedetailleerde technische en historische context.
- “Weapons of World War II” door Chris Bishop – Dit boek biedt een goed overzicht van de ontwikkeling en het gebruik van wapens in de Tweede Wereldoorlog, inclusief het Boys anti-tank geweer.
- Imperial War Museum (IWM) – De online archieven van het Imperial War Museum bevatten gedetailleerde gegevens over militaire uitrusting, waaronder het Boys anti-tank geweer. Een waardevolle bron voor primaire documentatie en beeldmateriaal. (IWM Archief)
- National Archives UK – Hier kunnen militaire rapporten, handleidingen en documenten uit de Tweede Wereldoorlog gevonden worden, waaronder details over het gebruik van het Boys geweer in verschillende veldslagen. (National Archives UK)
- Bronnen Mei1940