Alexandros Papagos (9 december 1883 – 4 oktober 1955) was een prominente Griekse militaire leider en politicus. Hij is vooral bekend om zijn rol als bevelhebber van het Helleense leger tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Griekse Burgeroorlog. Later werd hij de eerste Griekse veldmaarschalk en diende hij als premier van Griekenland in de vroege jaren 1950. Papagos’ carrière weerspiegelt belangrijke momenten in de Griekse geschiedenis, waaronder Griekenlands toetreding tot de NAVO en het begin van het Griekse economische wonder.
Inhouds opgave
Vroege leven en militaire carrière
Alexandros Papagos werd geboren in Athene op 9 december 1883. Hij stamde uit een vooraanstaande familie met nauwe banden met het Griekse koningshuis. Zijn vader, Leonidas Papagos, was een generaal in het Griekse leger, en zijn moeder, Maria Averoff, kwam uit een rijke en invloedrijke familie. Alexandros begon zijn studie aan de rechtenfaculteit van de Universiteit van Athene, maar besloot al snel een militaire carrière na te streven.
In 1902 trad hij toe tot de Militaire Academie van Brussel en voltooide zijn opleiding aan de Cavalerieopleiding in Ieper. Hij werd in 1906 benoemd tot tweede luitenant in de Griekse cavalerie en nam later deel aan de Balkanoorlogen van 1912-1913. Tijdens deze oorlogen maakte Papagos indruk met zijn strategische talenten, wat hem een snelle promotie opleverde tot kapitein in 1913.
De Nationale Scheuring en de gevolgen
Tijdens de Nationale Scheuring (1914-1917), een politieke en militaire crisis in Griekenland tussen monarchisten en republikeinen, koos Papagos de kant van de monarchie. Dit leidde tot zijn ontslag uit het leger in 1917 toen Eleftherios Venizelos, leider van de republikeinse factie, de controle over Griekenland overnam. Hij werd naar interne ballingschap gestuurd, maar keerde terug naar het leger na de verkiezingsoverwinning van de monarchistische partijen in 1920.
Papagos speelde een actieve rol in de Grieks-Turkse Oorlog (1919-1922), waarbij Griekenland tevergeefs probeerde de gebieden van Klein-Azië te behouden. Na de catastrofale Griekse nederlaag en de daaropvolgende revolutie in 1922, werd hij opnieuw uit het leger gezet. In 1926 werd hij echter hersteld en bekleedde hij verschillende hoge functies binnen het leger, waaronder het bevel over het Eerste Cavaleriedivisie.
Militaire loopbaan tijdens de Tweede Wereldoorlog
In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog was Papagos benoemd tot chef van de Generale Staf van het Griekse leger. Hij speelde een cruciale rol bij het moderniseren en versterken van het Griekse leger in de aanloop naar de oorlog. Toen Italië op 28 oktober 1940 Griekenland binnenviel, nam Papagos het bevel over de Griekse strijdkrachten op zich.
De Grieks-Italiaanse Oorlog
Papagos leidde de Griekse troepen met succes tegen de Italiaanse invasie in het Pindos-gebergte en dwong de Italianen zich terug te trekken in Albanië. Deze Griekse overwinning, die wereldwijd werd geprezen, markeerde een van de weinige successen van de geallieerden in de vroege fase van de oorlog. De Italiaanse troepen probeerden in maart 1941 opnieuw een offensief te starten, maar opnieuw werden ze verslagen door de Griekse troepen onder Papagos’ leiding.
De Duitse invasie en de val van Griekenland
Ondanks de successen tegen Italië bleek Griekenland niet opgewassen tegen de Duitse invasie in april 1941. De Griekse strijdkrachten, die door Papagos waren geconcentreerd aan de Albanese grens, konden niet snel genoeg terugtrekken om de Duitse aanval in het noordoosten af te weren. De Metaxas-linie, een reeks verdedigingswerken in het noorden van Griekenland, viel snel en Papagos werd gedwongen de overgave van de Griekse strijdkrachten te accepteren.
Bezetting en gevangenschap
Na de Griekse capitulatie koos Papagos ervoor om in bezet Griekenland te blijven in plaats van in ballingschap te gaan met de Griekse regering. Hij werd aanvankelijk onder huisarrest geplaatst door de Duitse bezettingsmacht. In 1943 werd hij gearresteerd door de nazi’s vanwege zijn betrokkenheid bij de oprichting van een verzetsbeweging onder voormalige Griekse officieren. Hij werd naar Duitsland gebracht en gevangengezet in het concentratiekamp Dachau.
Papagos overleefde de oorlog en werd in mei 1945 bevrijd door Amerikaanse troepen. Na zijn terugkeer naar Griekenland werd hij door de Britse regering geëerd met een ridderorde en gepromoveerd tot de zeldzame rang van veldmaarschalk.
De Griekse Burgeroorlog
In 1949, tijdens de laatste fase van de Griekse Burgeroorlog, werd Papagos opnieuw benoemd tot opperbevelhebber van het Griekse leger. De communistische opstandelingen waren verzwakt, en onder Papagos’ leiding, en met aanzienlijke hulp van de Verenigde Staten, werd de oorlog in oktober 1949 succesvol beëindigd. De communisten werden definitief verslagen in de Slag om Grammos-Vitsi, waarbij Amerikaanse gevechtsvliegtuigen en speciale eenheden een cruciale rol speelden.
Papagos’ militaire successen tijdens de burgeroorlog versterkten zijn reputatie als een sterke en effectieve leider. Hij werd geprezen als een briljant strateeg, maar er was ook kritiek op zijn terughoudendheid om het slagveld persoonlijk te bezoeken. Zijn leiderschapsstijl, waarbij hij voornamelijk vanuit Athene opereerde, leidde soms tot spanningen met andere hoge militaire commandanten.
Politieke loopbaan en premierschap
Na zijn militaire successen besloot Papagos in 1951 de politiek in te gaan. Hij richtte de nationalistische Griekse Ralley-partij op en won de verkiezingen in november 1952 met een overweldigende meerderheid. Zijn premierschap stond in het teken van de wederopbouw van Griekenland na tien jaar oorlog, evenals de Koude Oorlog en de opkomst van het communisme.
Griekenland en de NAVO
Een van Papagos’ belangrijkste verwezenlijkingen als premier was het toetreden van Griekenland tot de NAVO in 1952. Dit lidmaatschap versterkte de strategische positie van Griekenland in de Koude Oorlog en bood het land militaire bescherming tegen communistische invloeden. Onder zijn leiderschap stond Griekenland ook de vestiging van Amerikaanse militaire bases op Grieks grondgebied toe, wat de band met de Verenigde Staten verder versterkte.
Economische hervormingen
Papagos’ regering zette de eerste stappen in de richting van het zogenaamde “Griekse economische wonder”, een periode van snelle economische groei in de jaren 1950 en 1960. Hoewel hij zich voornamelijk concentreerde op nationale veiligheid, werden belangrijke infrastructuurprojecten opgestart, geleid door zijn jonge minister van Openbare Werken, Konstantinos Karamanlis.
Het Cyprusconflict en spanningen met Turkije
Een belangrijk probleem tijdens Papagos’ premierschap was de kwestie van Cyprus, waar de Grieks-Cypriotische meerderheid aandrong op Enosis, de unie met Griekenland. Hoewel Papagos aanvankelijk terughoudend was om Groot-Brittannië uit te dagen, werd hij gedwongen de zaak voor te leggen aan de Verenigde Naties in 1954. Deze kwestie leidde tot oplopende spanningen tussen Griekenland en Turkije, wat uiteindelijk culmineerde in de Istanboelse Pogrom van 1955.
Ziekte en overlijden
In 1955 begon Papagos ernstige gezondheidsproblemen te ontwikkelen, een gevolg van zijn gevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn gezondheid verslechterde snel en hij overleed aan een longbloeding op 4 oktober 1955. Zijn dood markeerde het einde van een tijdperk in de Griekse politiek en militair leiderschap.
Conclusie
Alexandros Papagos was een van de meest invloedrijke Griekse militaire leiders en politici van de 20e eeuw. Zijn bijdrage aan het verslaan van de communistische opstandelingen tijdens de Griekse Burgeroorlog en zijn rol bij het leiden van Griekenland door de vroege jaren van de Koude Oorlog zijn blijvende aspecten van zijn nalatenschap. Hoewel hij tijdens zijn politieke loopbaan werd geconfronteerd met interne en externe uitdagingen, bleef hij een symbool van stabiliteit en nationale veiligheid voor Griekenland.
Bronnen en meer informatie
- Afbeelding: Unknown photographer, taken as part of the series Photographs of Marshall Plan Programs, Exhibits, and Personnel, 1948 – 1967, Public domain, via Wikimedia Commons
- Greek Civil War Museum
- “Papagos: The Man and the Myth” by John Anthony Petropoulos
- Biography of Alexandros Papagos on Wikipedia
- History of Modern Greece by Richard Clogg
- Bronnen Mei1940
