Abdullah ibn-Mohammed al-Khalifa, ook bekend als Abdullah al-Taashi of “de Khalifa” (Arabisch: عبدالله بن سيد محمد الخليفة; 1846 – 25 november 1899), was een belangrijke Soedanese leider en opvolger van Mohammed Ahmad, die zichzelf uitriep tot de mahdi. Na de dood van de mahdi werd Abdullah al-Taashi de leider van de mahdistische staat, een jihadistische beweging die grote delen van Soedan en omliggende gebieden controleerde. Zijn regering werd echter gekenmerkt door interne conflicten, militaire campagnes en uiteindelijk een beslissende nederlaag tegen de Anglo-Egyptische strijdkrachten.
Inhouds opgave
Persoonlijk leven
Abdullah al-Taashi werd geboren rond 1846 in Um Dafuq, een dorp in de regio Darfur, en was lid van de Ta’aisha Baqqara-stam. Hij kreeg een religieuze opleiding en stond bekend als prediker en heilige man. Zijn vader, Mahommed et Taki, plande een pelgrimstocht naar Mekka, maar door politieke instabiliteit in de regio kon hij deze reis niet voltooien. Na zijn dood gaf hij zijn zoon de raad zich aan de Nijl te vestigen en op een gunstig moment alsnog naar Mekka te reizen.
In 1880 ontmoette Abdullah Mohammed Ahmad, die beweerde de mahdi (de islamitische messias) te zijn. Abdullah werd een van zijn trouwste volgelingen en in 1881 benoemde de mahdi hem tot khalifa (opvolger). Hiermee begon Abdullah’s rol in het uitbouwen van de mahdistische beweging. Hij trouwde met Hafsa Abdelsalam, die hem later een zoon schonk.
Militaire campagnes en opkomst
Vroege overwinningen
Onder leiding van de mahdi speelde Abdullah een sleutelrol in de militaire campagnes van de mahdistische beweging. Hij voerde bevel over een groot deel van het leger en behaalde belangrijke overwinningen, waaronder:
- De slag bij El Obeid (5 november 1883): Het Anglo-Egyptische leger onder leiding van generaal William Hicks werd vernietigend verslagen.
- Het beleg van Khartoem (februari 1884 – 26 januari 1885): De mahdisten namen de stad in en doodden generaal Charles Gordon, een cruciale gebeurtenis die het einde markeerde van het Anglo-Egyptische bestuur in Soedan.
Leider van de mahdistische staat
Na de plotselinge dood van de mahdi in juni 1885 nam Abdullah al-Taashi de leiding over als khalifa al-mahdi. Zijn leiderschap werd echter onmiddellijk geconfronteerd met interne spanningen. De Ashraf, een invloedrijke groep binnen de mahdistische beweging, betwistte zijn gezag. Tussen 1885 en 1891 moest Abdullah meerdere opstanden onderdrukken voordat hij zijn positie als leider kon consolideren.
Het bestuur van de mahdistische staat
Organisatie en religie
De mahdistische staat, ook wel bekend als de mahdiyah, was georganiseerd als een jihadstaat. In de beginjaren volgde de regering een strikt militair bestuur en werden de islamitische shariawetten strikt gehandhaafd. De precepten van de mahdi werden met dezelfde autoriteit behandeld als de sharia. Later richtte Abdullah een meer traditionele administratie in en maakte van Omdurman de nieuwe hoofdstad, nadat Khartoem was verlaten.
Buitenlandse expansie
Om interne onrust te verminderen, voerde Abdullah een expansieve strategie. In 1887 viel hij Ethiopië binnen met 60.000 Ansar-troepen, waarbij de stad Gondar werd geplunderd en kerken werden vernietigd. Hoewel hij vrede met Ethiopië weigerde, behaalde hij een belangrijke overwinning in de slag bij Metemma (9 maart 1889), waarin de Ethiopische keizer Yohannes IV werd gedood.
Economische en politieke uitdagingen
Hoewel Abdullah enkele successen boekte, werd de mahdistische staat economisch en politiek ondermijnd door interne spanningen en externe bedreigingen. Gedurende de jaren 1890 kreeg Soedan te maken met mislukte oogsten en een verzwakte economie. Bovendien bleef de invloed van rivaliserende grootmachten zoals Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië toenemen.
Verlies van territorium
In 1896 begon een Anglo-Egyptisch leger onder leiding van generaal Herbert Kitchener aan de herovering van Soedan. Abdullah leed een reeks nederlagen, waaronder:
- De slag bij Atbara (8 april 1898): De mahdistische troepen werden vernietigd.
- De slag bij Omdurman (2 september 1898): Abdullah’s leger van 52.000 man werd volledig verslagen.
Hierna trok Abdullah zich terug naar het zuiden, maar zijn positie werd steeds wankeler.
De val van Abdullah al-Taashi
Na de nederlaag bij Omdurman ging Abdullah al-Taashi in ballingschap en bleef hij zich verzetten tegen de Anglo-Egyptische opmars. Uiteindelijk werd hij op 25 november 1899 opgespoord en gedood door de Egyptische troepen onder leiding van Reginald Wingate bij Umm Diwaikarat in Kordofan. Met zijn dood kwam er een einde aan de mahdistische staat.
Conclusie
Abdullah al-Taashi speelde een cruciale rol in de geschiedenis van Soedan als leider van de mahdistische staat. Zijn leiderschap werd gekenmerkt door religieus fanatisme, militaire overwinningen en uiteindelijk de onmogelijkheid om de staat te verenigen en te verdedigen tegen interne en externe vijanden. Hoewel hij zijn invloed niet kon behouden, blijft zijn tijdperk een belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van Noord-Afrika en de koloniale strijd van de 19e eeuw.
Bronnen en meer informatie
- “‘Abd Allah”. Encyclopædia Britannica. Vol. I: A-Ak – Bayes (15e ed.). Chicago, Illinois: Encyclopædia Britannica, Inc. 2010. p. 16. ISBN 978-1-59339-837-8.
- إشراقة علي عبدالله. “”بيت الخليفة” متحف يؤرخ للثورة المهدية في السودان فما قصته؟”. independentarabia.com. Independent Arabia.
- Afbeelding: Siegfried Weiß, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
- Chisholm, Hugh, ed. (1911). “Khalifa, The”. Encyclopædia Britannica. Vol. 15 (11e ed.). Cambridge University Press. p. 770.
- Lipschutz, Mark R.; Rasmussen, R. Kent (1989). Dictionary of African Historical Biography. University of California Press. ISBN 0-520-06611-1.
- Spiers, Edward M. (1998). Sudan: The Reconquest Reappraised. Routledge. ISBN 0-7146-4749-7.
- Fadlalla, Mohamed H. (2004). Short History of Sudan. iUniverse. ISBN 0-595-31425-2.
- Reid, J. A. (1938). “Some Notes on The Khalifa Abdullahi from Contemporary Sudanese Sources”. Sudan Notes and Records. University of Khartoum.
